Çok değil, bundan sadece 10 ay önce Türkiye genelinde çalışanların büyük bir bölümünü ilgilendiren asgari ücret, yalnızca 2825 liraydı…
Bu 2825 lira ile vatandaş evinin kirasını ve faturalarını ödüyor, gıda, sağlık, eğitim ve benzeri tüm ihtiyaçlarını karşılayabiliyordu. Ya da karşılamak için çaba gösteriyor, ek işler yapıyor, bir şekilde ay sonunu getiriyordu.
2022 yılının başında ise asgari ücrete yüzde 50 oranında zam yapıldı ki, bu zamla birlikte asgari ücret 4250 liraya çıktı. Asgari ücretliyi gerçek manada sevindiren bir gelişme olmuştu. Ancak enflasyon denen canavarın ağzını açıp hazır kıta beklemesi nedeniyle bu sevinç kısa sürdü. Zira birkaç ay içerisinde ardı arkası kesilmeyen zamlarla birlikte 4250 lira 2825 liradan daha kıymetsiz bir hal almıştı.
Devlet, bu durumu enflasyonu frenleyerek çözmeye çalışsa da olmadı… Nihayetinde asgari ücrete ara zam söz konusu oldu ve Temmuz ayında yapılan zamla birlikte asgari ücret 5500 liraya kadar yükseldi.
Şimdi yılsonu yaklaşıyor. Yaklaşık olarak 2-3 ay sonra asgari ücrete yapılacak olan yeni zam oranı netleşecek. Bu zamla birlikte 2023 yılında uygulanacak olan asgari ücret miktarı da belirlenmiş olacak…
Bu eksende şimdiden asgari ücretliyi heyecanlandıran gelişmeler yaşanıyor.
Asgari ücrete yüzde 80 oranında zam yapılabileceği yönünde ancak resmi herhangi bir kaynağa dayandırılmayan bir söylem, aldı başını gidiyor.
Malumunuz olduğu üzere 2023 yılında seçim var. Türkiye, Cumhurbaşkanını ve milletvekillerini normal takviminde yapılırsa Haziran ayı içerisinde seçecek. Şu bir gerçek ve kabul edilebilir bir durum ki, seçim döneminde keselerin ağzı açılır. Kimin kesesinin ağzı açılıyor orası da bir muamma olmakla birlikte, burada asgari ücretliye de bir hisse verilecek…
Seçim ekonomisi sürecinde asgari ücrete yapılacak olan zam oranının normal zamanlarda yapılan zam oranlarından bir miktar daha yüksek olması beklenen bir durumdur. Sadece 2022 yılında yapılan zamlarla kıyas edildiğinde 2023 yılı için geçerli olacak asgari ücretin bugünkü rakama yüzde 80 oranında yansıyacağı yönündeki görüş, doğruluğu kabul edilebilir bir nitelikti.
Bu da demek oluyor ki, 2023 yılında asgari ücret en az 9 bin lira olacak… Önümüze gelecek bir sandık ve sandığın önünde de asgari ücret erozyonu var. Yani ne kadar asgari ücrete zam gelmişse bir o kadar da enflasyon artışı söz konusu. Asgari ücrete yapılan zamların enflasyona bağlı olarak hükmünü kısa sürede kaybettiği, paranın değerini yitirdiği gerçeği gün gibi ortada…
Tabi asgari ücretle de sınırlı kalmayacaktır bu artışlar. Memur maaşlarından emekli maaşlarına, öğrenci burs ve kredilerinden kamu işçilerinin toplu sözleşmesine varıncaya kadar tüm alanlara etki edecek bir disiplinden söz ediyoruz.
Ancak şu da bir gerçek ki, piyasaya ne kadar çok para bırakılırsa, o kadar çok enflasyon artışı gerçekleşiyor. Enflasyon arttıkça asgari ücretin yeniden artırılması gündeme geliyor. Bu sarmal sürekli birbirini körükleyip gidiyor. Yani asgari ücretten girecek, enflasyondan çıkacak…
İşin bir de işveren boyutu var.
Asgari ücreti devlet açıklıyor ama asgari ücretle çalışanın maaşını çalıştığı işyeri veriyor. Bugün asgari ücretli bir işçinin işverene maliyeti 7,5-8 bin lira dolaylarında.
Yapılacak olan yeni zam ne kadar olursa olsun, aynı doğrultuda işverene toplam işçi maliyetinde artış olarak yansıyacak.
Üretim sektörünün tuzu bir nebze kuru olsa da özellikle hizmet sektöründe bu durum olumsuz bir karşılık bulabilir. İşverenin geliri aynı kalır, personel maliyeti artarsa mantık da çalışan sayısını azaltarak bu durumu regüle etmeye iter.
Yani işten çıkarılmalar da gündeme gelebilir. Bunun önüne geçebilmek için işverenlerin de elini kolunu rahatlatacak bir düzenleme ile yola devam edilmesi gerekir. Devletin buna dönük de bir hazırlığının olması kuvvetle muhtemeldir.
Netice itibariyle asgari ücrete yapılacak olan zamla ilgili görünen köy kılavuz istemez deyimi cuk diye oturuyor.
Tabi dereyi görmeden paçayı sıvamamak gerektiği gibi bir gerçeklik de var.