Son zamanlarda gündeme gelen aspartam için Dünya Sağlık Örgütü'den, "Aspartam güvenlidir, belli sınırlar içinde tüketilebilinir" açıklaması yapıldı.
Şeker içermeyen tatlandırıcı aspartamın sağlık üzerindeki etkilerine ilişkin değerlendirmeler, Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Gıda Katkı Maddeleri Ortak Uzman Komitesi (JECFA) tarafından yayınlandı. IARC, insanlarda kanserojenliğine ilişkin "sınırlı kanıta" atıfta bulunarak, aspartamı insanlar için "muhtemelen kanserojen" (IARC Grup 2B) olarak sınıflandırmış ve JECFA, kabul edilebilir günlük alım miktarını 40 mg/kg vücut ağırlığı olarak teyit etti.
Yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:
'Örneğin, 200 veya 300 mg aspartam içeren bir kutu diyet meşrubatla, 70 kg ağırlığındaki bir yetişkinin, diğer gıda kaynaklarından başka bir alım olmadığı varsayıldığında, kabul edilebilir günlük alım miktarını aşmak için günde 9-14 kutudan fazla tüketmesi gerekecektir.
Aspartam, 1980'lerden bu yana diyet içecekler, sakız, jelatin, dondurma, yoğurt gibi süt ürünleri, kahvaltılık gevrek, diş macunu ve öksürük damlası ve çiğnenebilir vitaminler gibi ilaçlar dahil olmak üzere çeşitli yiyecek ve içecek ürünlerinde yaygın olarak kullanılan yapay (kimyasal) bir tatlandırıcı.
IARC ve JECFA, aspartam tüketimiyle ilişkili potansiyel kanserojen tehlikeyi ve diğer sağlık risklerini değerlendirmek için bağımsız ancak birbirini tamamlayan incelemeler yürüttü. IARC aspartamı ilk kez, JECFA ise üçüncü kez değerlendirdi. Mevcut bilimsel literatürü gözden geçirdikten sonra, her iki değerlendirme de kanser (ve diğer sağlık etkileri) için mevcut kanıtların sınırlılıklarına dikkat çekti.
IARC ve JECFA, aspartam tüketimiyle ilişkili potansiyel kanserojen tehlikeyi ve diğer sağlık risklerini değerlendirmek için bağımsız ancak birbirini tamamlayan incelemeler yürüttü. IARC aspartamı ilk kez, JECFA ise üçüncü kez değerlendirdi. Mevcut bilimsel literatürü gözden geçirdikten sonra, her iki değerlendirme de kanser (ve diğer sağlık etkileri) için mevcut kanıtların sınırlılıklarına dikkat çekti.
IARC, aspartamı insanlarda kanser (özellikle bir tür karaciğer kanseri olan hepatoselüler karsinom) ile ilgili sınırlı kanıtlara dayanarak insanlar için "muhtemelen kanserojen" (Grup 2B) olarak sınıflandırıldı. Ayrıca, denek hayvanlarında kansere ilişkin ve kansere neden olan olası mekanizmalarla ilgili sınırlı kanıt bulundu.
JECFA'nın risk değerlendirmeleri, belirli koşullar ve maruz kalma seviyeleri altında belirli bir zarar türünün, örneğin kanserin, ortaya çıkma olasılığını belirler. JECFA'nın, değerlendirmelerinde IARC sınıflandırmalarını dikkate alması alışılmadık bir durum değil."
Konuyla ilgili IARC Monograflar programından Dr. Mary Schubauer-Berigan, "İnsanlarda ve hayvanlarda kanserojenliğine dair sınırlı kanıt ve kanserojenliğin nasıl ortaya çıkabileceğine ilişkin mekanistik kanıta dayalı sınırlı bulgunun olması, aspartam tüketiminin kanserojen tehlikesi içerip içermediğini anlamak için daha fazla araştırma yapılması gerektiğinin altını çizmektedir" dedi.
ASPARTAM NEDİR?
Aspartam, kimyasal formülü aspartil-fenilalanin-1-metil ester olan bir tatlandırıcıdır. Kimyasal olarak aspartat ve fenil alanin aminoasitlerinden oluşmuş bir dipeptidin metil esteridir. Çay şekerinden 180 kat daha tatlıdır. İlk kez James M. Schlatter tarafından 1965 yılında keşfedilmiş, ABD'de 1974'te kullanımının onaylanmasından sonra uzun süre güvenilirliği tartışma konusu olmuştur. Aspartam kullanım güvenliği açısından ciddi tartışmalara neden olmuş, yapılan araştırmalarda bir zararı olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır. Avrupa Birliği'nde gıda katkı maddesi olarak E951 kod adını almıştır. Fenilketonüri hastaları fenilalanini metabolize edemedikleri için bu amino asitten fazla almamaları gerekir. Aspartam vücutta fenilalanine dönüştüğü için fenilketonüri hastalarının günlük fenilalanin tüketimleri ile aspartam türketimlerini birlikte değerlendirmeleri gerekir. Bu yüzden aspartam içeren gıdaların üzerinde fenilketonuri hastalarına yönelik bir uyarı yazısı olur.
GÜVENLİK
Dünyanın 90'dan fazla ülkesinde gıda ve sağlık alanındaki yetkili kurumlar aspartam kullanımını onaylamıştır. Amerika Birleşik Devletleri'nde, son 8 yıllık dönemde yapılan geniş kapsamlı tüketim değerlendirmeleri ve diğer ülkelerde yapılan çalışmalar, günlük aspartam tüketiminin ABD Yiyecek ve İlaç Dairesi (FDA) ve diğer yetkililer tarafından belirlenen kabul edilebilir günlük miktarların çok altında olduğunu göstermiştir. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütü'nün Gıda Katkı Maddeleri Uzman Komitesi, Avrupa Birliği Yiyecek Bilimsel Komitesi ve FDA tarafından uzun yıllar boyunca incelenmiş ve güvenli olduğu tespit edilmiştir.