Âyânbey Camisini Konya’nın köklü ailelerinden olan Âyânbeyi Memiş Paşa tarafından 1834 yılında yaptırıldığı, 1896’da da oğlu Süleyman Bey tarafından tamir ettirildiği biliniyor.
Konya’nın Meram İlçesi’nde Ayanbey Mahallesi, Cirit Sokak’tadır.
Dörtokka’ya doğru çıkarken yolun solunda karşınıza çıkan caminin giriş kapısı üzerinde şu yazı yer alıyor:
“1219-1236 miladi yıllarında I. Alâeddin Keykubat’ın vakfı olup, 1834 yılında Âyânbey Memiş Paşa tarafından, 1896 da oğlu Süleyman bey tarafından tamir ettirilmiştir. Son tamiri mahalle halkı 1974’de yaptırmıştır.”
Caminin yapı olarak ve mimari açıdan herhangi bir orijinal özelliği bulunmamaktadır. Konya’nın köklü ailelerinden olan Âyânbey Memiş Paşa tarafından yaptırıldığı, oğlu Süleyman Bey’in de şimdiki Merkez Bankası’nın bir bölümü üzerindeki Süleymaniye Medresesi’ni yaptırdığı araştırmacılar tarafından belirtiliyor.
Akademik Sayfalar’ın 14’üncü cildinin 28’inci sayısında, ‘Memiş Paşa ve Ailesi’ni ele alan Araştırmacı-yazar M. Ali Uz, Süleyman Bey hakkında şu bilgilere yer vermektedir:
SÜLEYMAN BEY (ÂYANBEYİ)
Selçuklu payitahtı Konya’da, Konya tarihine, kültürüne veimarına hizmeti geçen pek çok meşhur ve köklü aile gelip geçmiştir. Yukarıda ifade ettiğimiz gibi bunlardan birisi de Es-Seyyid Muhammed Memiş Paşa ailesidir.
Süleyman Bey Konya’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Muhammed Memiş Paşa’nın oğludur. Zamanının ayan beylerindendir. Konya’da büyük nüfuz sahibidir. Âyanbeylik Selçuklu’ dan Osmanlı’ya geçen bir müessesedir. Âyan, Arapça göz lamına gelen “ayn” kelimesinin çoğuludur.
Âyanbeyler bölgelerindeki eşkıya takibinde görev aldıkları gibi, savaş dönemlerinde asker toplar, bulundukları şehir ve kazalarda devletle vatandaş arasındaki münasebetleri de düzenler. Âyan eşraf anlamında kullanılmıştır. Âyanbeyliğin Osmanlı döneminde zaman zaman da kaldırıldığı olmuştur.
Meram’da bir mahalle (Ayanbey Mahallesi) onun adını taşır. Yazlık Konağı Ayanbey Mahallesi’nde, kışlık Konağı da Babıaksaray Mahallesi’ndedir. Aile Bababıaksaray Mahallesi’nde nüfusa kayıtlıdır.
Meram’da geniş bir alan bu aileye aittir. Zamanla arazi bölünmüş ve son kalan bahçe de mirasçılar tarafından satılmıştır. Yakın zamana kadar Ayanbey Camisi’nin karşısından Selam yöresine kadar olan geniş bir alan bu aileye aittir. Günümüzde bu arazinin bir bölümü Soğancıların mülkiyetindedir. Hasan Çopur Bey’in anlattığına göre Soğancılar Ayanbeylerden satın aldıkları yere seksen sarı lira ödemişler. Bahçede ulu ceviz ağaçları varmış. Sadece bunları otuz beş sarı liraya satmışlar. Süleyman Bey, babasının yaptırdığı Âyânbey Camii’ni tamir ettirdiği gibi Şems Mahallesi’nde eski Sanat Mektebi’nin batısında şimdiki Merkez Bankası’nın bir bölümü üzerindeki Süleymaniye Medresesi’ni yaptırmıştır. Medresenin yanında bir çeşme de onun eseridir. Medresenin mescidi de kuzeyde yol üzerindedir. Süleymaniye Medresesi muhtemelen 1842 yılında mevcuttur. Medrese sonradan müderrisine izafeten Tavaslı Medresesi diye de anılmıştır.”