Bitkilerle tedavi anlamına gelen fitoterapi bugün bir bilim dalıdır. Ancak her şeyin maalesef çok da kontrol altında olmadığı güzel ülkemde bitkilerle tedavide de kontrolsuzluklar ve Halk Sağlığını tehdit edebilecek sorunlar da vardır kuşkusuz.
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde sağlık gereksiniminin % 80’i bitkisel kökenli ilaçlardan karşılanmaktadır. Son 30 yılda ise Batı toplumlarında doğaya dönüş akımı ile bitkiler alternatif tedavi olarak ön plana çıkmışlardır. Günümüzde internet veya doğrudan satış yöntemleriyle birçok bitkisel ilaçla sağlığını geliştirmeyi veya şifa bulmayı amaçlayan kişiler maalesef sağlıklarını hatta bazen yaşamlarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilmektedir.
Bitkisel ilaçlarda kalite ve kontrol sorunu vardır. Kontrolsüz üretim ve satış söz konusudur. Kalite kontrol ve güvenirlik çalışmaları genelde yapılmamaktadır. Bitkisel ilaç standardizasyonu yoktur. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesinin bir çalışmasında Ankara’da alınan adaçayı numunelerinden bazılarının ülkemizde yetişmeyen türlerden olduğu ve halk sağlığına tehdit oluşturduğu açıklanmıştır. En önemli sorunları özetlersem bitkisel kökenli müstahzar kullanan hastaların bu konuda müdavi hekimlerini bilgilendirmemeleri, yan etkiler ve ilaç etkileşimi hakkında bilgi sahibi olmamaları; özellikle çocuklar, yaşlılar, kronik hastalığı olanlar için bitkisel müstahzarların ölümcül risk nedeni olabileceğidir.
Günümüzde sık kullanılan bitkilerden;
Sarı kantaron otu (St.John’s wart/hypericum perforatum) yüksek tansiyon hastalarına; kalp, solunum sistemi, kan sulandırıcı ilaç kullananlara;
Gingko kan sulandırıcı, antienflamatuvar, sara ilacı kullananlara;
Ginseng kan sulandırıcı, digoxin (kalp yetmezliği ilacı), antidepresanların bazılarını kullananlara ilaç dozu etkileşimleri ile yüksek risk oluşturmaktadırlar.
Güncel bitkisel müstahzarlardan aristolochic acid özellikle diyet desteğinde ve zayıflama amaçlı kullanılmaktadır ki bazı kanserlerin ve böbrek yetmezliğinin nedenleri arasında sayılmaktadır.
Özetle sağlık ararken sağlığımızdan olmayalım. Bilinçsiz ve kontrolsüz kullanılan tıbbi ilaçlar gibi bilinçsiz, kontrolsüz, doktorunuza danışmadan aldığınız bitkisel müstahzarlar da zararlı olabilir. Doğal saydığınız her şey sağlıklı değildir. Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu onaylı olanlar tercih edilmeli ve hekime danışılarak kullanılma yolu seçilmelidir. Hepinize sağlıklı günler dilerim. Saygıyla.