19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesinden Sıddık Akbayır'ın arşivinde Osmanlı gazetelerinde yer alan izdivaç ilanlarını ele almıştık. İlanla evlilik konusunun her dönemde güncelliğini koruduğundan bahisle kaldığımız yerden devam edelim.
Sunucu- ne iş yaparsınız?
Adam- 8 aydır işsizim.
Sunucu- Bi geliriniz var mı? Eviniz falan?
Adam- kiradayım ben.
Sunucu- E hadi evlendiniz, nasıl bakcaksınız bu kadına?
Adam- bilmiyorum.
Sunucu- bilmiyorum mu? Lütfen çıkar mısınız?
Osmanlıdan örnekler;
Bir ilan: Ben bir zabitim. Rütbem Mülazım, memuriyetim şehirde. Yaşım yirmi altı. Yumuşak huylu, kadınlığın esaretinden müştekiyim (şikayetçiyim). İşret (içki) asla kullanmam. Tütün içmem. İdaremi bilirim. Başka gelirim olmadığı gibi kimsem de yoktur. Yirmi iki yaşlarında, iyi huylu, inas mektebi idadiyesi (kız lisesi) derecesinde tahsil görmüş, iyi evlat terbiye eder, ev işlerini yapmağa gücü yeter, musikiden anlar, sadeliği sever, bir refikaya talibim. Şartlar uygun olduğu takdirde evvela vekil veya velisinin (muhterem Malumat vasıtasıyla) adreslerini bildirmelerini arz eylerim.
Başka bir ilan: Yaşım yirmi, askerim, 700 kuruş maaşım, bir validem var. Asil ve güzel bir kız ile izdivaç etmek istiyorum. Bunun için 14 ila 17 yaşında, bir parça musikiye aşina olan, benim maaşım kadar bir gelire sahip bulunan, oldukça mutaassıp bir eş arıyorum.
Başka: 'Otuz yaşındayım, henüz evlenmedim. Asil bir aileye mensup olduğum gibi güzel ve asil bir hanım kız ile izdivaç edip bir aile teşkil etmek isterim. Dört bin lira gelirim var. Hiçbir şeye ihtiyacım yok. Yalnız ihtiyacım, iffet sahibi bir kız ile izdivaç etmektir. Benim ile teşriki hayat edecek olan refika-i müstekbalemin (müstakbel eşimin) serveti az veya çok olsa da kabul ederim. Asil bir aileye mensup olmak, yirmi yaşından küçük ve yirmi beşten büyük olmamalı. Okuryazar, biraz musikiye aşina olmalı. Bu şartlar dahilinde izdivaca talip olanlara adresimi bildiririm
Başka: İstanbul'un çağdaşlığının ilim ışığı ile aydınlanmış, Samsun'un havayı samimiyetinde oldukça yüksek bir ailenin dest tertibinde (terbiyesi ve gözetiminde) büyümüş bir Türk genciyim. İçkim yok, kahve nedir bilmem, hoppalık, züppelik istemem. 15-16 yaşlarında, aklı başında, gözü evinde, eli kalbinde, tahsili yerinde, asil ve necip bir aileye mensup sevimli bir kızla evlenmek istiyorum.
Başka: Rütbem Mülazımevvel'dir. Maaşım sekiz yüzdür. Kimsem yoktur. İçki kullanmam. Hâlihazırda İstanbul'un en iyi yerinde vazife ifa etmekteyim. Refika-i hayatımda başlıca bulunması lazım gelen özellikler evvela yaşı 18-20, orta halli bir aileye mensup, bir evi ve gözü kara ve boyu 1.64 olmalıdır.
Osmanlı da bir Gazetede ki izdivaç ilanlarında kullanılan dilin zarifliği, eş arayan kişilerin genç oluşu ve taleplerde genellikle ”musikiden anlar” ifadesinin bulunması dikkat çekiyor. Günümüz insanını evlilik tekliflerine ve aradaki farka bakarsak o dönemki ilanların daha samimi, daha içten olduğu görülüyor.
Her dönemde, kitle iletişim araçlarının insanların yalnızlığına çare olabileceği umudunu taşıdığını söylemek mümkün. İzdivaç ilanları oldukça eskiye dayanmakta, yalnızlık dünyanın en eski meselesi olmakta, her dönemde iletişim araçlarının, insanların yalnızlığına çare olabileceği söylenebilir.
İlanları sadece erkekler verebiliyor, kadınlar için bu ayıp karşılanıyordu. Günümüzde ise bu ilanların yerini evlilik programları alıyor. Bu ilanlar Samsun'da yayımlanan bir gazetede yer alıyordu.
Bayramınız mubarek, şükrünüz bol olsun.