TARİHE YOLCULUK (149)
AKYÜREK: “Mevlânâ’yı yalın bir kültürel figür olmaktan çıkartarak şehrin kılcal damarlarına kadar nüfuz edecek bir ruh mimarına dönüştürmeksizin Konya’yı hakiki hafızasına kavuşturamayız.”
“Meyve veren ağacı taşlamak” başlıklı yazımda, “Üç ciltlik İslam Düşünce Atlası, 16 Kasım 2017 – Perşembe günü Mevlânakapı (Yenikapı) Mevlevîhânesi semahânesi’nde gerçekleştirilen tanıtım sunumunu yapan Ali Bektaş’ın “sel” ve “sal”lı anlaşılmaz devrik cümleler kurduğu gibi anlaşılmaz bir kitap da değil.” şeklinde bir cümle kurmuştum. Bunun üzerine “Messenger” yoluyla beni arayan Ali Bektaş kardeşim, tanıtım videosundaki ‘sel’li ve ‘sal’lı kurulan devrik cümlelerin kendisine ait olmadığını, o metni kendisinin de yazmadığını belirterek konuya açıklık getirdi. O metnin bize verilen küçük tanıtım risalesinde de yer aldığını gördüm ve okumaya başlayınca da ne denmek istendiğini ben de pek anlayamadım. Tıpkı tanıtım videosunu izlerken anlayamadığım gibi. Canım sıkıldı, ve o risaleyi fırlatıp atmak istedim. Lâkin bu fiili hareketime içindeki resimlerde bulunan âyetler engel teşkil etti.
Bilgin Kimdir, Bilge Kime Denir?
Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları arasında çıkan ‘İslam Düşünce Atlası’nın editörlüğünü İbrahim Halil Üçer üstlenmiş. İlmi Etütler Derneği’nin koordinatörlüğünde gerçekleştirilen üç ciltlik eserin Bilgin maddesi yazarları arasında Konya’da iki akademisyen yer alırken video kayıtlarında da tek akademisyen yer alıyor. Eser Klasik Dönem (I/VII.-V/XI. yüzyıllar), Yenilenme Dönemi (VI/XII.-X/XVI. yüzyıllar), Muhasebe Dönemi (XI/XVII.-XII/XVIII yüzyıllar) ve Arayışlar Dönemi (XIII/XIX.-XIV/XX. Yüzyıllar)olmak üzere dört bölüme ayrılmış.
Şehir olarak Konya, Konya’daki tasavvufî bilginler arasında Mevlânâ ve Sadreddin Konevî, Sultan Veled ile medrese ve mimari eserler arasında Karatay Medresesi ve Alâeddin Camisi ve Külliyesi; Yenilenme Dönemi’nde, Hadimi hazretleri ise Muhasebe Döneminde yer verilmiş.
Arayışlar Dönemi’nde “Meydan Okumalar ve Cevaplar” kısmındaki bilginler arasında Ziya Gökalp, Ayetullah Humeyni, Aliya İzzetbegoviç, Necmettin Erbakan ve Sezai Karakoç’un da isimleri yer alıyor.
Haritalar da ise; sekizinci haritada “Selçuklulardan Önce İslâm Dünyası”, dokuzuncu haritada “Selçuklular’dan Sonra İslâm Dünyası”, on dördüncü harita ise; “Konya’nın Merkez Haline Geliş Süreci: 1250-1300 (Anadolu Selçukluları)”yer alıyor.
Mevlânâ Kültürel Bir Figür Olmaktan…
İslam Düşünce Atlası’nı “Takdim” yazısında Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Tahir Akyürek, özetle şu ifadeleri kullanıyor:
“Şehirler onları kuran ve kimlik bahşeden derin hafızalarıyla varlık kazanırlar. Bu derin hafızanın en önemli bileşenlerinden biri, şehri tutarlı bir anlam dünyasına ait kılan düşünce tarihidir. İhmal edilmesi ya da unutulması durumunda şehri köksüzleştirecek bu geleneğin kültürel hafızamız içerisinde sürekli yeniden üretilmesi, şehre ve sâkinlerine tarihsel bilinç ve derinlik bahşeder.
İslam düşünce geleneğinin kurucu ve merkez şehirlerinden biri olan Konya, tevarüs ettiği bu büyük geleneğin farkındadır. Biliyoruz ki Mevlânâ’yı yalın bir kültürel figür olmaktan çıkartarak şehrin kılcal damarlarına kadar nüfuz edecek bir ruh mimarına veya Karatay ya da Sâhib Ata Medresesi’ni sadece önünden geçenlerin hayran bakışlarını celbeden mimarî yapılar olmaktan çıkartarak Anadolu’da yeni bir metafiziğin inşasına kaynaklık edecek fikrî köklere dönüştürmeksizin Konya’yı hakiki hafızasına kavuşturamayız.
İslam Düşünce Atlası Konya için bir yandan kendi tarihî-kültürel hafızasını keşfederek canlı tutma çabası iken, diğer yandan Selçuklu-Osmanlı düşünce geleneğini inşa eden ruh köklerinden yola çıkarak düşünce hayatımızı biçimlendirme yolunda canlı bir tekliftir.
Temennim, düşünce geleneğimizin kayıp halkalarının yeniden keşfi yönünde büyük bir adım olarak değerlendirdiğim İslam Düşünce Atlası’nın ilim dünyasında hak ettiği karşılığı bularak, yeni çalışmalar ve tartışmaların önünü açmasıdır.”
PAZARTESİ: Mevlevilik tarikatını kim kurdu?..