Kırım'da Neler Oluyor

16 Mart’taki referandumla Rusya’ya bağlanma kararı alan Kırım’da yaşanan süreci Radikal Dış Haberler Müdürü Fehim Taştekin, 10 maddede analiz etti.

1) 21 Kasım 2013’te Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç, hapisteki eski Başbakan Yulya Timoşenko’nun bırakılması şartını koşan AB ile Ortaklık Anlaşması’nı imzalamayınca gösteriler başladı.

2) Yanukoviç Rusya ile gümrük birliği anlaşması imzalamaktan yana tavır koyunca Rus lider Vladimir Putin de 15 milyar dolarlık yardım paketiyle Kiev’i ödüllendirdi.

3) Yanukoviç, Kiev’de barikat kurup birçok kentte hükümet binalarını işgal eden göstericileri yatıştırmak için başbakanı görevden aldı. Muhaliflere hükümette yer açtı ve tutukluların bırakılması şartını yerine getirdi. Yine de muhaliflerin direncini kıramadı.

4) Şubat 2013’te taleplerine 2004 anayasasına dönülmesi şartını da ekleyen göstericilerle polis arasındaki çatışmalarda 90 kişi öldü. Ölenler arasında polisler de vardı. Sağ Sektör gibi milliyetçi gruplar da silah kullandı.

5) 21 Şubat’ta AB’nin baskısıyla Yanukoviç ile muhalefet 2010 anayasanın iptal edilmesi, erken seçime gidilmesi, devlet başkanının yetkilerinin kısıtlanması ve milli mutabakat hükümetinin kurulması anlaşmasını imzaladı.

6) 22 Şubat’ta anlaşmaya uymayan muhalifler parlamento üzerinde baskı kurup Yanukoviç’i görevden alıp yeni yönetimi tayin etti. Oleksandr Turçinov geçici başkan seçilirken seçimlerin 25 Mayıs’ta yapılması kararlaştırıldı. Milliyetçi ve faşist grupların orantısız temsil edildiği yeni yönetim Rusça anadilde eğitime son verip Rusların çoğunlukta olduğu özel polis birimi Berkut’u da feshetti.

7) Kiev’deki oldubittiye isyan eden Ruslar da doğu illerinde hükümet binalarını işgal edip Rus bayraklarını çekti. Rus yanlıları 27 Şubat’ta Kırım’ın başkenti Simferopol’de parlamento binası ve havaalanını işgal etti.

8) 1 Mart’ta Kırım Parlamentosu bağımsızlık deklarasyonunu kabul etti. Parlamento, nüfusun yüzde 12’sini oluşturan Tatarlara parlamentoda yüzde 20 temsil hakkı, Tatarcanın resmi dil olması, Tatarca eğitim yapan okulların açılması, Tatarca yayınların desteklenmesi, sürülen Tatarların geri dönüşü için yasal düzenlemelerin yapılması, geri dönenlere 5 yıl boyunca yardım edilmesi gibi bir dizi haklar sunan kararnameyi kabul etti.

9) 16 Mart’ta düzenlenen referandumda bağımsızlığın ilan edilmesi ve Rusya’ya katılma önerisi yüzde 96.7’lik oyla kabul edildi.

10) 17 Mart’ta Rusya Kırım’ın bağımsızlığını kabul etti. 18 Mart’ta Rusya Devlet Başkanı Putin, Kırım’ın Rusya Federasyonu’na katılım anlaşmasını imzalayıp anayasal onay sürecini başlattı.

Bütün bu yaşananların ardından dün, Kırım’da Ukrayna birlikleri ile Rus birlikleri arasındaki gerginlik ilk kez iki askerin ölümüne yol açtı.