TARİHE YOLCULUK (249)
Beş bin yıllık geçmişi bulunan Sille, yaşanan acı, tatlı, hüzün ve ıstırap dolu dramatik hayatların, göçlerin, terklerin yaşandığı bir yer. Anlatmakla bitmez…
Eski Konya’da elektrikli tramvay hizmetinin gelmesine kimler mâni oldu bilmiyorum ama bu konuda birtakım girişimlerin olduğu, tam gelecek derken elektrikli tramvay yerine atlı tramvayların getirilmesine kimlerin dahli olduğu elbette araştırılmalıdır. Diyeceksiniz ki aradan seneler geçmiş, bize ne faydası olacak denilebilir. Eğer 1910’lu yılların Konya’sında atlı tramvay değil de elektrikli tramvaylar işletmeye alınmış olsaydı, günümüzde Konya’nın toplu ulaşım sorunu diye bir problemi olmayacaktı.
İstanbul-Bağdat demiryolu hattının Konya’ya gelmesiyle birlikte İstasyon ile Mevlâna arasındaki caddenin adı “İstasyon Caddesi” olarak geçtiğini bize fısıldayanlar, Alâaddin Bulvarı ve Mevlâna Caddesi’nin ise, nüfusun artmasıyla birlikte Konya’da görülmeye başlayan gelişme ve büyümenin bir sonucu olarak şehir imar planlarının yürürlüğe girmesiyle birlikte sonradan konulduğu gerçeğini de hatırlattılar.
Sille ve Konya tarihi üzerine belge ve vesikalara dayanarak yaptığı çalışma ve yazdığı kitaplardan tanıdığım eski Sakatlar Derneği başkanlığı görevini de deruhte eden kadîm dostumuz Hasan Basri Sayı ile Konya ve Sille tarihi üzerine güzel sohbetlerimiz de oldu. Gerek Sille’deki tarihi konakta gerekse daha başka yer ve mekânlarda karşılaştığımızda Sille’nin geçmiş tarihiyle ilgili pek çok konuyu benimle paylaşan Hasan Basri Bey, sağ olsun geçenlerde bendenize “Medeniyet Başkenti Sille” başlıklı güzel bir kitabını imzalayarak hediye etti.
Salnâmeler o şehrin hafızasını barındırma açısından önemli belgeleri ve bilgileri bize ulaştıran tarihi kaynak hükmündedir. Konya Vilâyet Salnâmelerini inceleyen ve koskoca Osmanlı arşivlerine de girerek Sille’nin geçmiş tarihiyle alâkalı incelemelerde bulunan Basri Bey, o araştırmacı ruhunu hâlâ muhafaza ediyor.
Çocukluk yıllarını anlatırken inandığımız Müslümanlığın haricinde, eskiden Sille’de başkaca dinlere mensup inananların da olduğunu ve merhum dedesi Testici Eğriboyun Mustafa Yönlü’ye çocukluğunu anlatmasını istediğini ve dedesinin hatıralarıyla büyüdüğünü dile getiren Hasan Bey, eskimeyen Türkçe Osmanlıca’yı dedesinden öğrendiğini ve ilk işe; “Büyük Hacı Baba” sözünü yazarak başladığını kaydederek şunları söyledi: “Merhum babam Mustafa Sayı ve merhume annem Hediye, Sille âşığı insanlardı. Her vakit mutlaka Sille ile ilgili hatıralarını dinlerdik. Özellikle annemin akranları olan Silleli kadınları toplantıları beni çok cezbederdi. Ailem, Silleli oluşumuzdan dem vurarak hareketlerimizde dikkatli olmamızı isterdi. Hususiyetle büyüklere saygı ve sofra adâbı babamın en dikkat ettiği konulardı.”
Dedesinin konuşmalarını kayıt altına alamamaktan dolayı son derece muzdarip olduğunu dile getirerek babacının amcazâdeleri ile bazı Silleli esnaf annesinin akrabalarıyla görüşerek Osmanlı’nın son döneminde doğmuş Sillelileri görme, dinleme şansını elde eden nâdir insanlardan biri olduğuna işaret eden Basri Bey, Konya’daki en çok sevdiği mahallenin de, şimdiki Nene Hatun Parkı içinde kalan Halveti Sokak olduğunu da söyledi. Sayı’nın anlattığına göre o sokağın en kalabalık sakinleri Silleliler olduğu kadar o sokağın aynı zamanda bir okul vazifesi gördüğünü, Sille’ye karşı en büyük merakın da çocuklar ile gençlerden geldiğini de yeri gelmişken belirtmeliyim.
Sille’den bahsederken Hasan Basri Bey’le birlikte Sille’deki sosyal hayat ile gayrimüslim ve müslimlerin ortak yaşamları ve aralarında husule gelen müsamaha ortamı, karşılıklı sabır ve tahammüle de dikkat çekerek merakınızı uyandıracak hayat hikâyelerini de anlatmadan edemeyeceğiz.
Sille, geçmişte yaşanan acı, tatlı, hüzün ve ıstırap dolu dramatik hayatların, göçlerin, terklerin yaşandığı bir yer. Anlatmakla bitmez…
NOT: Sille’nin eski resmi 1905 yıllarına ait. Diğer resim ise, Karamanlı Türkçesinde Yunan Alfabesiyle Bir Çocuk Dergisi (Karamanlıca 'Çocuk İçin' Dergisi, 1872-1897).
PAZARTESİ: Konya’da esen değişim rüzgârları - 11