Moro Müslümanlarının mücadelesi 18 Mart 1968’de yaşanan Jabidad katliamıyla başlıyor.
Filipinlerin Moro adalarında yaşayan Müslümanların katledilmesi karşısında Müslümanlar, silahlı mücadele için Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MNLF)’ni kuruyorlar. Daha sonra 1971-1974 yıllarında da katliamlar yaşanıyor. Çoluk çocuk, kadın yaşlı demeden pek çok Müslüman katlediliyor. MNLF’den ayrı olarak Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) kuruluyor. Milliyetçi-İslamcı ayrışması bu şekilde başlıyor ve güç birliği de böylece dağılma istidadı gösteriyor.
Filipinler Hükümet Kuvvetleriyle bağımsızlık hareketinde bulunan Moro Müslümanları arasındaki barış süreci de 1976 Trablusgarp Antlaşması (MNLF), 1987 Cidde Accord (MNLF), 1999 Final Barış Antlaşması(MNLF), Bangsamoro 2012 Çerçeve Antlaşması (MILF) ve Bangsamoro 2014 Kapsamlı Antlaşması (MILF) ile birlikte Filipinler hükümeti ile ülkenin güneyinde 40 yıldır bağımsızlık mücadelesi veren Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) arasındaki savaşı resmen bitiren tarihi anlaşma imzalanıyor.
***
Konya’daki STK’lar tarafından düzenlenen "Bangsamoro-Türkiye Gençlik Forumu" kapanış programındaki panelde MILF Lideri Hacı Murat İbrahim, Ak Parti Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Sorgun, Başbakanlık Müşaviri Doç. Dr. Kudret Bülbül ve İHH Asya - Pasifik Sorumlusu Ömer Kesmen birer konuşma yaptılar.
Moro İslami Kurtuluş Cephesi Lideri Hacı Murat İbrahim’in konuşması üzerinde durmak istiyorum. Konya’da ise 55 Moro’lu genç öğrenim görüyor. Bu açıdan Filipinler’deki Müslümanlarla Konya’daki kardeşleri arasında maddi ve manevi bir bağ, zaten Osmanlı’dan bu tarafa kesintilere uğrasa da devam ediyordu. Düzenlenen toplantı bu bağın pekiştirilmesine yönelik güzel bir çalışmaydı. Emeği geçen bütün STK’ları kutlamak gerekir.
MILF Lideri Murad Ebrahim, imzalanan kapsamlı antlaşma gereği 2019 yılında Bangsamoro Devleti’ni kuracaklarını ve bunun altyapısı oluşturmaya çalıştıklarını da söyledi. Anladığım kadarıyla bu konuda Türkiye’den yararlanmak ve tecrübe paylaşımında bulunmak istiyorlar.
Ömrü yeterse Bangsamoro Devleti’nn devlet başkanı olması muhtemel MILF Lideri Murad İbrahim, cihadın bir ömür boyu yapılması gereken bir yükümlülük olduğunu hatırlatarak mücadelelerinin devem ettiğini ifade etti. Bangsamoro’daki cihadın, sömürgecilik sürecinden bu tarafa dünyada en uzun süren bir cihad olduğunu kaydeden İbrahim, bunun Osmanlı İmparatorluğu’nun yükselme devrine denk geldiğini belirterek İspanyolların, Filipinlere adım atmalarıyla birlikte Moro Müslümanlarının da kolonileştirilmeye ve daha sonra sömürgeleştirilerek köleleştirilmeye başlandığına dikkat çekti. Moro adının da Endülüs’ten gelen Molikanlar’dan geldiğine işaret eden Hacı İbrahim, sömürgeci güçlerin, kendilerini küçümser, cahil anlamında “Moro” diye çağırdıklarını belirterek zamanla bunun tersine döndüğünü ve Moro Devleti anlamına gelen Bangsamoro’ya dönüştüğünü açıkladı.
Moro adalarına başka insanların gemilerle getirilmeleriyle birlikte demografik yapının da hıristiyanların lehine dönüşmeye başladığına dikkati çeken Hacı Murad, bunun Filipinler Hükümetinin uyguladığı bir taktik olduğunu ve Müslüman nüfusun Hıristiyan topluluğa entegre anlamına geldiğini kaydetti. Bağımsızlık mücadelesinin temelini 1962’de Selamet Haşim’in attığını ve 1968’de de Müslümanlara yönelik soykırımın başladığını dile getiren Hacı Murad, bu arada kültürel bir asimilasyona da uğradıklarının altını da çizdi. 1972’de sıkıyönetim ilân edilmesiyle birlikte İslâmî grupların birleşerek Moro İslami Kurtuluş Cephesi’ni oluşturduklarını ve böylece silahlı mücadelenin başladığını söyleyen MILF Lideri İbrahim, Devrimcilerin ayrılmasıyla birlikte 1978’de Milliyetçiler ile İslamcılar diye iki oluşumun ortaya çıktığını ve 1982’de de İslami Kurtuluş Cephesi’nin meydana çıktığına işaret etti.
İngiltere, Japonya, S. Arabistan ve Türkiye’nin devreye girmesiyle birlikte Filipinler Hükümeti ile MILF arasında arabuluculuk döneminin başladığını ve buna Malezya’nın da dahil olmasıyla birlikte uluslararası pek çok aktörün buna karıştığını ifade etti.
11 Eylül saldırılarının başlamasıyla birlikte kendilerinin terör faaliyetleri içerisinde yer almadıklarına özellikle vurgu yapan MILF Lideri İbrahim, Bangsamoro Hükümeti’nin nasıl oluşacağına dair de açıklamalar yaptı. Kalkınma Ajansı kuracaklarını ve kalkınmayı belli bir plana oturtacaklarını kaydeden müstakbel devlet başkanı İbrahim, Filipin topraklarında 20 çeşit maden yatakları ve doğalgaz kaynağının bulunduğuna dikkat çekti. Müslümanların yaşadıkları bölgelere hükümet tarafından hiç yatırım yapılmadığını ve bilerek geri bırakıldığını ifade eden İbrahim, 10 milyondan fazla halkı ve insanı geliştirmek için ciddi anlamda insan kaynaklarına ihtiyaç duyulduğuna belirtti. İspanyolların topraklarını, 20 milyon dolara 1980 yılında Amerikalılara sattıklarını ve bu topraklarda “En iyi Moro ölü bir Moro’dur” diye bir slogan geliştirildiğine dikkati çeken Moro İslami Kurtuluş Cephesi Lideri Hacı Murad Ebrahim, yüreklerimizi ferah tutmamızı sağlayan şu güzel sözle konuşmasına son verdi:
“Müslümanların yardımıyla ve Allah’ın inayetiyle muzaffer olacağız.”
AZİZİM DİYOR Kİ…
Moro Müslümanlarının bağımsızlık mücadelelerinin mutlu sonla bitmesi temennisiyle birlikte Moro İslami Kurtuluş Cephesi Lideri Hacı Murad Ebrahim’e, Bangsamoro Devleti’nin hükümet başkanı olması için dua edeceğimizi buradan dile getiriyoruz.
Yüce Mevlâ, Moro’lu Müslüman kardeşlerimizin yâr ve yardımcısı olsun.