Geçen hafta ilk 9 maddeyi yorumları ile paylaştım, bugün de 2. 9 maddeyi yorumları ile paylaşacağım.
10. MADDE
Teklifin 10. maddesiyle "cumhurbaşkanı yardımcılığı" geliyor. Madde, Cumhurbaşkanına, seçildikten sonra bir veya daha fazla cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilmesi imkanı tanıyor.
YORUMU: Devlet başkanı ünvanı kazanan Cumhurbaşkanına yardım edecek Cumhurbaşkanı yardımcıları atanacak. Zaten şu anda da ülke yönetiminde yetki sahibi olan başbakanın da yardımcıları bulunmaktadır. Bunun yanında Devlet başkanı makamının herhangi bir sebeple boşalması halinde düzenin sağlanması adına bir takım düzenlemelere yer verilmiştir. Bir yandan yönetimin aksaması engellenirken, diğer yandan 5 yılda bir yapılacak cumhurbaşkanı seçim tarihinin korunmasına özen gösterilmeye çalışılmıştır.
11. MADDE
Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte gerçekleştirilecek.
Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi durumunda cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek. Bu şekilde seçilen Meclis ve cumhurbaşkanının görev süreleri de 5 yıl olacak.
YORUMU: Cumhurbaşkanı seçimi yapıldığı zaman TBMM seçimlerinin de yapılması istenmiştir. Bu sayede Devlet Başkanı ile milletvekilleri aynı seçimle belirlenerek devlet yönetiminde ahenk ve uyum sağlanması amaçlanmıştır.
12. MADDE
Cumhurbaşkanı; tabii afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması; anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması; şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde olağanüstü hal (OHAL) ilan edebilecek.
OHAL süresi, 6 ayı geçmeyecek.
YORUMU: Ülkede yukarıda bahsedilen felaketlerden herhangi birinin yaşanması halinde acil müdahale yapılabilmesi ve bu sayede mücadelenin artırılması, başarı elde edilmesi adına OHAL ilan etme yetkisi Devlet Başkanına verilmiş olsa da TBMM onayından geçmesi gerekiyor.
13. MADDE
Teklifin 13. maddesine göre, disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Ancak savaş halinde asker kişilerin görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek.
YORUMU: Askeri mahkemelere sadece disiplin amaçlı kurulmaları yönünde kısıtlama getirilmiştir. Savaş durumunda ise bu kısıtlama kaldırılmıştır. Bu madde de esas amaç, Türkiye’nin darbe ülkesi olmasının önüne geçmektir.
14. MADDE
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun yapısında değişikliğe gidiliyor.
Maddeye göre, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı, Hakimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek. Kurulun üye sayısı 13, daire sayısı 2 olacak. Kurula Adalet Bakanı başkanlık edecek ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı da kurulun tabii üyesi olarak görev yapacak.
YORUMU: Hakim ve Savcılar Kuruluna yapılacak atamalarda bir takım düzenlemelere gidilerek, 13 kişiden oluşacak kurula atama yetkisinin ve atananların adil biçimde oluşturulması ve üye çeşitliliğinin sağlanması amaçlanmıştır.
15. MADDE
“Cumhurbaşkanına bütçe yetkisi “
YORUMU: Cumhurbaşkanına bütçe yetkisi verilerek ülke politikalarına yön veren kişinin ortaya koyduğu politikalara uygun olarak bütçe oluşturulması amaçlanmıştır.
16. MADDE
Teklifin 16. maddesiyle, önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor ya da metinden çıkarılıyor.
YORUMU: Yeni sisteme geçişte uyum sorunu yaşanmaması adına bir takım düzenlemeleri içermektedir.
17. MADDE
“GEÇİCİ MADDE 21-
Türkiye Büyük Millet Meclisinin 27’nci Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve Cumhurbaşkanlığı seçimi 3/11/2019 tarihinde birlikte yapılır. Seçimin yapılacağı tarihe kadar Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri ve Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Meclisin seçim kararı alması halinde, 27’nci Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
YORUMU: Hakimler ve Savcılar Kurulu üyelerinin çalışma şekli, kurulun karar alma şekline ve üyelerin belirlenmesine ait bir takım düzenlemeleri içermektedir. Bu değişiklikler ile Hakimler ve Savcılar Kurulunun yetkilerinde herhangi bir kısıtlama yapılmadığı gibi hukukun şeffaflığı korunmuş, kurulun ve üyelerinin çalışma planlaması netleştirilmiş, tertiplenerek verimin artırılması sağlanmıştır.
18. MADDE
Bu Kanun ile Anayasanın;
a) 8, 15, 17, 19, 73, 82, 87, 88, 89, 91, 93, 96, 98, 99, 100, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113 üncü maddelerinde yapılan değişiklikler ile 114 üncü maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarının ilgaları yönünden, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124 ve 125’inci maddelerinde yapılan değişiklikler ile 127’nci maddenin son fıkrasına dair değişiklik; 131, 134, 137’nci maddelerinde yapılan değişiklikler ile 148’inci maddenin birinci fıkrasındaki değişiklik ile altıncı fıkrasındaki “Bakanlar Kurulu üyelerini” ibaresine dair değişiklik, 150, 151, 152, 153, 155 inci maddenin ikinci fıkrası,161, 162, 163, 164, 166 ncı ve 167 nci maddelerinde yapılan değişiklikler ile Geçici 21 inci maddenin (F) ve (G) fıkraları, birlikte yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda Cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte,
b) 75, 77, 101 ve 102 nci maddelerinde yapılan değişiklikler, birlikte yapılacak ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin takvimin başladığı tarihte,
c) Değiştirilen diğer hükümleri ile 101 inci maddesinin son fıkrasında yer alan “Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir” ibaresinin ilgası bakımından yayımı tarihinde, yürürlüğe girer ve halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.
YORUMU: Cumhurbaşkanının partisi ile ilişiğini kesmesine yönelik madde değiştirilerek, partili Cumhurbaşkanlığının önü açılmıştır.
SONUÇ: Anayasa değişikliğinde yer alan hususlar tamamiyle devletin güçlenmesini, etkin yönetim sağlanmasını, uyum ve bütünlüğün artırılmasını, istikrar ve düzenin sağlanmasını kapsamaktadır.
Bu sisteme ben EVET diyorum, ya siz?