1. Madde
Yargı yetkisinde değişikliğe gidilerek, “Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır” hükmü yerine “Türk milleti adına bağımız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” hükmü getirilmiştir.
YORUMU: Yapılan değişiklik ile yargının bağımsızlığı korunmuş, bunun yanında tarafsızlığına vurgu yapılarak yargı mercilerinin şeffaflığı artırılmıştır.
2. Madde
Milletvekili sayısının 600 e çıkmasını öngören maddedir.
YORUMU: Milletvekili sayısı artırılarak halkı temsil eden vekil sayısı artırılmış, meclis kararlarının daha fazla kişinin oylaması ve görüşüyle alınması sağlanmıştır.
3. Madde
Milletvekili seçilme yaşının 25’ten 18’e indirilmesini ön gören madde (askerlikle ilişiği olanlar milletvekilliğine başvuramaz).
YORUMU: Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de seçilme yaşı aşağıya çekilerek, ülkenin geleceği olan gençlerin ülke yönetiminde söz sahibi olmasına olanak tanımaktadır.
4. Madde
TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 5 yılda bir, aynı gün yapılmasını öngören madde
YORUMU: Türkiye Cumhuriyeti tarihinden beri süregelen tertipsiz ve düzensiz seçimlerin önüne geçilerek her 5 yılda bir aynı tarihte seçimlerin yapılmasına karar verilmiştir. Bu sayede ülkenin yönetiminde de istikrar sağlanmış olacaktır.
5. Madde
TBMM’nin görevleri ve yetkileri, “kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 5’te 3 çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek” şeklinde genişletilmiştir.
YORUMU: Meclisin yetkileri artırılmış ve milleti temsil eden vekiller daha fazla yetki ile donatılarak, demokrasinin güçlenmesi sağlanmıştır. Birçok kişi tarafından bahsedilenin aksine, bir kişinin değil, meclisin yetkisi artırılmıştır.
6. Madde
“Meclisin denetim yetkisiyle ilgili düzenlemeler”
YORUMU: Meclisin denetim yetkisi artırılmış, denetleme komisyonların etkililiği ve faydalılığı artırılmıştır. Yine bu madde de meclisin, dolayısıyla milletin yetkisini artırır niteliktedir.
7. Madde
“Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine” ilişkin maddesinde değişiklik yapılarak cumhurbaşkanına “devlet başkanı” sıfatı getiriliyor.
YORUMU: Başta yeni düzenlemeyle getirilecek olan Cumhurbaşkanı yardımcısı makamına, bakanlığa ve üst düzey kamu kurumlarının yöneticilerinin atamasını yeni adıyla “Devlet Başkanı” yani Cumhurbaşkanı yapacak.
8. Madde
“Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine” ilişkin maddede değişiklik yapılıyor ve cumhurbaşkanına, “devlet başkanı” sıfatı getiriliyor. Devletin başı olan cumhurbaşkanına, yürütme yetkisi de veriliyor.
YORUMU: 7. Maddenin devamı niteliğindeki bu madde ile devlet başkanının ülkenin politikalarının belirlenmesinde yol gösterici olması (TBMM’de konuşma yapmak gibi) sağlanacak.
9. Madde
Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılmasını öngörüyor. Meclis, önergeyi en geç 1 ay içinde görüşüp, üye tam sayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verecek.
YORUMU: Bu madde ile yetkisi genişletilen Cumhurbaşkanının denetiminin de artırıldığı görülmektedir. Öyle ki, devlet başkanının herhangi bir suç işlemesi durumunda meclis soruşturma açabiliyor ve mahkum edilmesini sağlayabiliyor. Yani bahsedilenin aksine, bu maddede de meclisin denetim gücünün arttığı görülmektedir. (Şu anda meclisin Cumhurbaşkanını denetleme ve soruşturma açma gibi bir yetkisi bulunmamaktadır.)
Bu hafta ilk 9 maddeyi yorumları ile paylaştım, haftaya da 2. 9 maddeyi yorumları ile paylaşacağım.
SONUÇ: Anayasa değişikliğinde yer alan hususlar tamamıyla devletin güçlenmesini, etkin yönetim sağlanmasını, uyum ve bütünlüğün artırılmasını, istikrar ve düzenin sağlanmasını kapsamaktadır.