- Söylemez Zaviyesi’nden geriye sadece türbe kalmıştır. Söylemez Konağı, belediye tarafından 1986’da yıkıldı. Vakfiyesine göre konak 1902 yılında Şeyh Fazıl Hüseyin Efendi’nin ikameti için yaptırılmıştır.
Konya’nın Meram ilçesi, Pirebî Mahallesi, Muhacir Pazarı yanındaki Balık Pazarı içinde bulunmaktadır.
Zaviyeyi yapan bilinmemekle birlikte banisi Şeyh Fazıl Efendi olup, 1880’e tarihlenmekte.
Kullanım dışı kalan eser, Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 13.11.1982 gün ve 3861
numaralı kararıyla tescil edilmiştir.
Şeyh Fazıl Hüseyin Söylemez, Hindistan’ın Allahâbat bölgesinde, Ahmet Por Serâme köyünde dünyaya geldi. Cevher Ali Kalender adında bir zatın oğludur. Nakşibendî ve Kadiri tarikatına mensuptu. İlk tahsiline memleketinde başladıktan sonra Hicaz’a gitti. Oradan da Anadolu’ya geçti. Bir süre İstanbul, Akseki ve Karaman’da kaldıktan sonra, 1263/1847-1848 yılında Konya’ya gelip yerleşti. Şeyh Fazıl Efendi, medrese tahsili yanında iyi bir tasavvuf terbiyesi ile yetişti. Ailesi sonradan Arabistan taraflarından gelip Hindistan’a yerleşen müslümanlardandı. Akseki’de kaldığı sekiz ay içerisinde Akseki Müftüsü Şatırzade Tahir Efendi’nin yanında kaldı, ondan ders ve feyz aldı. Konya’da bir süre İplikçi Medresesi’nde misafireten kaldı ve daha sonra bağlılarından ve Germiyanoğullarından Adliye Nazın Abdurrahman Paşa’nın kendisi için yaptırdığı Söylemez Konağı olarak tanınan konakta yaşadı.
Çok konuşmadığı için Konya’da, Söylemez lakabıyla anılan bu seyyah şeyh, 1328 H. 1910 M. yılında muhtemelen 83 yaşlarında vefat etti ve sağlığında yaptırılan türbeye defnedildi. Aynı zamanda iyi bir hattat olan Şeyh Fazıl Söylemez, birçok risale ile bir silsilename yazdı. Kerameti zahir evliyadan kabul edilir.
SÖYLEMEZ KONAĞI
1986 yılında yıkılan Söylemez Konağı, haremlik ve selamlık kısımlarından oluşuyordu. Geniş bir avlu içerisinde değişik hacimleri vardı. İki katlı kerpiç duvarlı, selamlık kısmı ve üç sofalı bir plana sahiptir. Vakfiyesine göre konak 1902 yılında Şeyh Fazıl Hüseyin Efendi’nin ikameti için yaptırılmıştır.
Söylemez Zaviyesi’nin meşrutası (evi) yıkılmış sadece 19. yüzyıl sonlarına tarihlenen türbe kısmen günümüze gelmiştir. Yapı ile ilgili yapılan araştırmalar zaviyede bu yapılardan başka mescid, ahır, mutfak, çeşme, kuyu ve bir konak bulunuyordu.
Belediyenin yaptığı çevre düzenlemesinde türbenin dışındaki bütün yapılar yıkılmıştır. Türbe, kalın kesme taş duvarları, tuğla örtülü kubbe pramidal külahı ile Karaman devri yapılarını
hatırlatmaktadır. Türbe bir giriş bölümü ve mezar odasından meydana gelmektedir. Yapıya
Güneybatıdan girilmektedir. Dikdörtgen planlı bu giriş bölümünün batı ve kuzeyde birer penceresi bulunmaktadır. Panolar içeriye doğru genişlemektedir. Bu mekânın üzerinde elips bir kubbe bulunmaktadır. Doğudaki kapı ile esas türbeye girilir. Bu bölüm içten ve dıştan sekizgen planlıdır ve yine düzgün olmayan bir kubbe ile örtülür.
Türbenin ortasında Şeyh Fazıl Efendi’nin sandukası ve mezar taşı bulunmaktadır. Mezar taşı sade bir başlık ve gövdeden oluşmaktadır. 4 Eylül 1910’da Konya’da vefat etmiş ve daha önce yaptırdığı bu türbesine gömülmüştür. Türbe, Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından onarılmıştır.
Kitabe:
“Hüve’l-bâki Bismillâhirrahmânirrahîm Küllü men-’aleyhâ fânin ve yebka vechü Rabbike
zü’l-celâli ve’l-ikrâm. İnnâ lillâhi ve innâ ileyhi râci’ün. Küllü nefsin zâikatü’l-mevt. Hazret-i
Ka’be-i feyz-i âlem kıble-i kimyâ-yi sa’âdet Şâh Seyyid Hâce Mîr Fâzıl Hüseyin ibn Merhûm
Gevher Ali Şehîd Çiştî Kalender-i ehl-i Hindistan karîbü’l-bahâr şehr-i Ahmed Pûr medfen-i
Konya-i Şerîf. Mâh-ı Şa’bân-ı Şeb-i Cum’a sâ’at-i 2 fi 28 târih-i sene 1328 min Hiereti’n-
Nebiyyi sallallâhü aleyhi ve sellem temmet."
Kaynaklar:
Küçükdağ, “Konya’da Söylemez Zaviyesi ve Vakıfarı” Konya Ticaret Odası Dergisi Yeni İpek Yolu Mayıs 1998. s. 157-159.
Uyar, “Hattatlar Armağanı”, s.112-113/1.