TARİHE YOLCULUK (136)
Tarihçiler, Karapınar Sultan Selim Külliyesi’ni dünyaca bilinen mimarlardan Mimar Sinan ile Halepli Mimar Cemaleddin ve Hassa Mimarı Mehmed’in hizmeti ve emeği olduğu fikrinde birleşmektedirler.
Kervan yolu üzerinde bir menzil külliyesi olarak inşa edilen Sultan Selim Külliyesi, câmi, han, hamam, imaret, mektep, kervansaray, tabhâne, ârâsta, muvakithâne ve çeşme gibi çeşitli yapılardan meydana gelmektedir.
Külliyeden günümüze, arasta (çarşı), tabhâne ve imaretin bazı bölümleri ile camii, çeşme ve hamam ulaşmıştır. Külliyenin banisi belli olmakla birlikte hangi mimarlar tarafından yaptırıldığı konusu ise bir hayli tartışmalıdır. Sultan Selim Külliyesi’nin mimarları arasında Mimar Sinan ismi ön plana çıksa da Halepli Mimar Cemaleddin’den ayrı olarak bir üçüncü mimar olarak Mimar Mehmed’in adı da geçmektedir. Sanat tarihçileri bu külliyenin camiinin yapımında Mimar Sinan’ın emeğinin olduğunu kabul etmektedirler.
Tarihçiler, “Sultan Selim Külliyesi’nin inşasında ne Mimar Sinan’ı, ne Mimar Cemaleddin’i ve ne de Hassa Mimarı Mehmed’i görmezlikten gelebiliriz. Dolayısıyla külliyenin yapımında her üçünün de arşiv kayıtlarında belirtildiği gibi “hizmeti” ve emeği olabilir” demek suretiyle her üç mimarı da kabul ettiklerini, kesin bir dille olmamakla birlikte ifade etmektedirler.
KÜLLİYE MİMAR SİNAN’IN ESERİ Mİ?..
Caminin son cemaat yerinin bu ziyaretimizde camla kapatıldığını gördük. Duvardaki lavhada ise, Evliya Çelebi’nin, Seyahatnâmesi’nde bu camiden “Süleyman Han Camisi” diye bahsettiği yazılı olmakla birlikte ayrıca, “Caminin temelini Yavuz Sultan Selim Çaldıran Seferi’ne giderken attırmıştır. Camiyi Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu olan II. Selim tamamlatmıştır” bilgisi de yer almaktadır. 1560 yılında yapımına başlanan cami ve külliye üç sene içerisinde tamamlanarak hizmete sunulduğu ifadesinin devamında ise; “Sultan Selim Camii ve Külliyeleri Mimar Sinan’ın eserlerinden birisidir” yazısı dikkat çekmektedir. Bu cami ve külliyeyi ziyarete gelen insanlarımız, bu levhayı okuduklarında caminin mimarının Mimar Sinan olduğunu, bu levhadaki bilgiye dayanarak ifade edeceği ve notlarına yazacağı kesindir. Cami ve hamam tam bir kare biçiminde olup, Mimar Sinan’ın eseri olduğu levhadaki bilginin sonunda da tekrar ifade edilmektedir.
Bizde, Sanat Tarihçisi Semavi İyice ve tarihçi Yusuf Küçükdağ’ın bilgilerinden hareketle “Karapınar’daki Sultan Selim Camii ve Külliyesi Mimar Sinan’ın eseri mi?” sorusunu sorarak bu tartışmaya katkı yapmak istedik. Tarihçiler zaten bu külliyeye üç mimarın da elinin değdiğini kabul etmektedirler. Camiye Mimar Sinan’ın eli değdiyse, diğer mimarların bu külliyenin hangi bölümünde emeği olduğu konusuna tarihçiler, neden net bir şekilde açıklık getirememektedir…
Osmanlı kayıtlarından bunun iyice araştırılarak açıklığa kavuşturulmasını hassaten bu konuda gayretli, genç ve araştırmacı sanat tarihçilerinden bekliyor ve istiyoruz.
YARIN: Sultan Selim Camii’ndeki tarihi Kur’ân-ı Kerimler nerede?..