Hacı Veyis (Dolap) Camii
Özgün hâlinde düz damlı olan Hacı Veyis Câmii, 1950’de Hacı Veyiszâde Mustafa Efendi (Kurucu) tarafından onarılmış ve bu onarım sırasında üst örtü kırma çatı olarak yenilenmiştir.
Konya’da Karatay İlçesi, Aziziye Mahallesi, Aslanlı Kışa Caddesi üzerindedir. Konya Kültür ve Tabiat varlıklarını koruma Kurulu’nun 05.10.1994 tarih ve 2090 sayılı kurul kararı ile birinci grup tarihî eser olarak tescil edilip 2010 yılında Konya Büyükşehir Belediyesi tarafından büyük meblağlar harcanarak restorasyan geçirilmiştir.
Tek katlı olarak inşa edilen câmi, avlu, şadırvan, son cemaat yeri, harim ve tek şerefeli minareden oluşur. Yapı, kâgir olarak temelden subasman seviyesine kadar taş, duvarlar kerpiçle inşa edilmiştir. Minarenin kaidesinde kesme taş ve devşirme malzeme kullanılırken, gövdesi tuğla ile inşa edilmiştir.
Dikdörtgen plan formundaki harime kuzey cephenin batı kısmındaki çift kanatlı bir kapıdan girilir. Harim tamamen yenilenmiştir. Yapı mihrap duvarına dik olarak her sırada iki adet olmak üzere iki sıra ahşap direkle üç sahına ayrılmıştır. Üst örtü altan çıtakâri tekniğinde çakma tavan yapılarak üst örtü kirişleri gizlenmiştir. XIV. yüzyılda yaptırılan cami, retorasyon öncesinde ahşap direklerin yerinde bulunan, taş direklerin birbirine bağlanmasında yarım daire kemerler kullanılırken; restorasyonda taş direkler ve kemerler ortadan kaldırılarak doğu-batı doğrultusunda uzanan ahşap bir kirişe yer verilmiştir. Harime açılan iki pencerenin arasında sathî bir niş ve dört kademeli bir kavsaradan ibaret mihrabiye yer almaktadır. Harimin üzeri içte, alttan çıkmalı tavan; dışta, kırma çatı örtülüdür. Özgün hâlinde düz damlı olan cami, 1949-1950’de Hacı Veyiszâde Mustafa Efendi (Kurucu) tarafından onarılmış ve bu onarım sırasında üst örtü kırma çatı olarak yenilenmiştir. Caminin imam-hatibi Mehmet Ceviz’e göre, bu caminin tek orijinal olarak günümüze kadar gelen kısmı ise, tavanın ortasında kare şeklinde dört köşesi ağaç oyma bitkisel süsler, dört adet on köşeli yıldız bulunan ve yekpare daire şeklinde oturtmalıktır. Camide toplam yirmi beş pencere bulunmakla birlikte pencerelerin hepsi içten dışa doğru şevli olarak yapılmıştır.
Bütünüyle taş malzemeden yapılan mihrap, yarım draire planlı bir niş ve bu nişi çevreleyen sade bordürler ile kare taşlardan altı kademe hâlinde düzenlenmiş üçgen tepelikten oluşmaktadır. Ahşap minber ve güneybatı köşedeki kürsü yenidir.
Harimin kuzeyinde dört ahşap direkle taşınan mahfil katı bulunmaktadır. Eskiden girişin son cemaat yerinden sağlanan, ancak günümüzde girişin doğusunda kuzey beden duvarına bitişik bir merdivenle ulaşılan mahfilin ortasında mihraba doğru çıkıntı yapan bir köşk bölümü bulunmaktadır.
Ahşap direkli ve ahşap kirişlemeli üst örtülü olarak inşa edilen Hacı Veyis Camii, 2010 yılında Büyükşehir Belediyesi tarafından tadilat edilmiş olup, ibadete açıktır. Cami alttan ısıtmalı olup, caminin bahçesi genişletilerek büyük bir havlu haline getirilmiştir. Caminin ön kısmı taş duvarla çevrilmiş ve kıble kısmı ise namazgâh olarak düzenlenmştir. Cenazeler, genellikle bu caminin namazgâhında kılınan cenaze namazından sonra Üçler Mezarlığına defnedilmektedir.