Hepimiz çalışma hayatımızda üretici konumunda olsak da yaşantımızda aynı zamanda tüketici konumundayız. Tüketici sözlük anlamına göre “mal ve hizmetlerden yararlanan, satın alıp kullanan, tüketen kimse” anlamına geliyor. Aslında hizmet satanlar açısından velinimet olmalıyız ancak maalesef bazı kuruluşların gözünde eldeki kuş görününümdeyiz.
Yıllar önce yılda ancak bir kez gidebildiğimiz küçük Karadeniz iline gece ulaştığımızda elektriklerin kesilmiş olduğunu gördük. O zaman şimdiki gibi faturayı öğrenip başka ilden ödeme, otomatik ödene talimatı verme gibi uygulamalar henüz yoktu. Belediyeye gidip ödeme yaparak elektriği açtırma yolunu denedim, görevli “bu saatte ödeme alamayız ancak elektriği açalım, siz mesai saatleri içinde gelir ödeme yaparsınız” dedi ve uygulamayı gerçekleştirdi. Bugün o küçük Karadeniz ilinde bile bu hayal ötesi. Özelleştik efendim, artık telefonunuzun tuşlarıyla yönlendirildiğiniz bir canlı bulursanız şükredin. Elektrik, su,internet, digital platformlar, telekomünikasyon firmaları… Hepsinin faturalarına her gün yeni bir ekstra yük ekleniyor tüketici aleyhine.
Bankalar eskiden ATM bankacılığını teşvik ederlerdi. 80 milyonun hepsi internet bankacılığı kullanmıyor. Bugün ATM’den havale ek masraf nedeni. Son zamanlarda eğer mesai dışı ATM ödemesi yapacaksanız alınan bedel artıyor, sanırsınız ki ATM’ye fazla mesai ödüyorlar. Güya ortak banka para çekme makinesi hepsi ama başka banka kartına para kesiyorlar. Bankada vadesiz hesapta paranız mı var, banka kartı ile ancak belirlenen miktarı ücretsiz çekebiliyorsunuz artık, günlük limitten fazla mı çekmek istediniz, kendi hesabınızdan çektiğiniz günlük limit üzeri paraya bedel alıyorlar efendim, fazla para çektiniz cezası. Bir banka bir zamanlar telefonla en kolay ulaşılan birim olan “şüpheli işlem” görevlisine ulaştığınızda işleminiz şüpheli işlem değilse ceza kesiyordu, ulaşılamayan görevli yerine ulaşılabilen görevliyi meşgul etme cezası. İnternet aboneliklerimiz (2019’da böyle olmayacak inşallah) sınırsız ama adil kota sınırlı. Digitürk meselâ, yeni üyelere çok cazip bedellerle üyelik alıyor, siz yararlanmak isterseniz “eski, üyeler için geçerli değil efendim” Bir de kısa günde sizi üç defa arayıp yeni programlara üye ettirmeye çalışanlar taahhüdünüz bittiği ay nedense bir ay gecikmeli arıyorlar ki o ay ekstra bedel ödeyin. Faturalarımızı elbette gününde ödemeliyiz ancak iki yıl önce olmayan açma-kapama bedelleri artık her kuruluşun yeni icadı, sanki bir araya gelip “tüketiciyi yolma metodları” eğitimi alıyorlar birbirlerinden. AVM’lerin eskiden otoparkları vardı müşterilerine ücretsiz sundukları, artık Ankara’da her AVM’nin ciddi büyüklük ve girişe yakın lokalizasyondaki otoparkları vale otopark.
Elektrik, su faturalarındaki kayıp kaçak bedeli yansıtılmasına, suyolu bedeline artık alıştık. Yakında marketler otopark parası alırlarsa, marketten çalınan ürün (maalesef ciddi oranlarda oluyormuş) bedelleri yansıtmaya kalkarlarsa, meselâ yazar kasa fişi bedeli yansıtırlarsa ona da alışırız eminim. En ciddi bulduğum konuyu sona bıraktım. Elektrik, su, doğalgaz faturalarında artık sanal haciz uygulaması başlatılıyor. Herkes e- devlet sahibi değil veya yaşlı abone var, hasta abone var, sanal takip yapamayacak abone var, doğru bulmuyorum. Sn. Cumhurbaşkanımız faizler üzerinde haklı olarak çok duruyor ama öğrendiğim bilgi meselâ 60 liralık borcun icralık olduğunda anında ödense bile 360 lirayı bulduğu. Böyle insafsız artışlarla vatandaş mağdur edilmemeli. Elektrik-su bedellerinde gecikmelerde su ve elektrik anında kesilmemeli. Elektrik ve su yaşamın olmazsa olmazları ve herkesin ödemekten imtina edemeyecekleri zorunlu gereksinimler. Bunlarda vatandaşa ödeme kolaylığı getirilmeli, taksitlendirmeyse taksitlendirme yapılmalı. Artık özelleşti, özel şirket ne isterse yapar mantığı asla geçerli olmamalı.
Tüketiciye kıymayın, tüketiciyi tüketmeyin. Devletin tüketiciyi koruması Anayasa ile belirlenen görevi. Lütfen tüketiciyi koruyun. Sahi artık o kavram pek konuşulmuyor da tüketicilerin yüzde kaçı orta direk?
2019 hepimiz için daha mutlu ve müreffeh bir yıl olsun. Saygıyla.