KONYALI: “Adı Üveymur'dur. Babasınınki Mâlik, dedesininki Kıys, büyük dedesininki Ümeyye'dir. Kadı, hâkim ve iyi at binicilerinden idi. Hz. Peygamber tarafından “Üveymur ümmetinin hâkimidir" diye övülmüştür.”
Ereğli’yi gezerken ziyaret yerlerimizden biri de Kur’an-ı Kerim’i ezbere bilen dört sahabeden biri olarak bilinen Hazret-i Ebu’d Derda’nın türbe olarak bilinen makamına oldu. Mezarlıkta caminin yanında bulunan ve mermer üzerine büyük harflerle “Ebudderda Hazretleri Türbesi” yazısının yanındaki levhada ise şunlar yazılı:
“H.z. EBÜDERDÂ (R.A.)
Asıl ismi Uveymir Bin Zeyd el-Ensârî el-Hazrecî’dir Bedir seferi sırasında müslüman olmuştur. Şam kadılığı ve Kur’an muallimliği yapmış, kendini ilim öğretmeye adamış bir sahabidir. Kur’an-ı Kerîmi ezberleyerek tamamını Paygamber Efendimiz’e okumuştur. Peygamber Efendimiz, Hz. Ebûdderdâ için “Ümmetimin en abidi ve en muttakisi, bu ümmetimin hâkimi” demiştir. Rivayet ettiği hadislerin sayısı 179’dur. Bilâl ve Yazîd adlı iki oğlu, Derdâ ve Nesibe adlarında iki kızı olmuştur. Eşi de sahabidir. 652 yılında Şam’da vefat etmiştir.”
Levhanın üstünde ayrıca şu güzel sözler dikkat çekiyordu:
“İmanın zirvesi başa gelene sabır, samimi bir tevekkül ve Allah’a boyun eğmektir.
“Kul Allah’a ibadetle meşgul olunca Allah onu sever, mahlûkatına da sevdirir.”
Ebû Derdâ’nın Üç Türbesi
Hz. Ebudderdâ’nın ikisi İstanbul’da biri Konya-Ereğli’de olmak üzere üç türbesi bulunuyor.
Bunlardan hangisi asıl türbesi ve hangileri makam şeklinde bir soru elbette aklımıza gelebilir. Bazı kaynaklarda ise, İstanbul’da sadece tesbit edilebilen iki sababe türbesi bulunduğu, bunlardan birisinin “Eb’u Eyyûb El-Ensarî”, diğerinin ise “Ebû Şeybe El Hudrî” olduğu ve diğerlerinin makam olduğu ifade edilmekte.
Buradan yola çıkarsak Şam’da vefat eden sahabe Ebû Derdâ’nın Türkiye’deki türbelerinin, sahabe sevgisinden dolayı hatıraalrına sahip çıkmak adına makam olarak yapıldığı ifade edilebilir. Bu arada İstanbul’a kesin olarak geldiği bilinen sahabeler; “Ebû Eyyûb el-Ensârî, Ebû Şeybe el-Hudrî, Abdullah b. Ömer, Abdullah b. Abbâs, Abdullah b. Zübeyr ve Fedâle b. Ubeyd” gibi sahabilerdir.
Selmân-ı Farisî ile Kardeş Oldular
Ensardan İslamiyeti en son kabul eden kişi olan Ebu’d Derda, Uhud Savaşı’nda Hz. Muhammed’in övgüsünü kazanmış ve peygamber tarafından Selman-ı Farisi ile kardeş ilan edilmiştir. Hz. Ebubekir döneminde ordu kadılığı, Hz. Ömer döneminde ise Şam kadılığı görevini yürütmüştür.
Merhum İbrahim Hakkı Konyalı, Ebû'd-Derdâ hakkında şu bilgiyi vermiştir: Adı Üveymur'dur. Babasınınki Mâlik, dedesininki Kıys, büyük dedesininki Ümeyye'dir. Kadı, hâkim ve iyi at binicilerinden idi. islâmiyet çıktıktan sonra kendisi şecaatiyle ve kiyasetiyle meşhur olmuştur. Hz. Peygamber'in bir hadisinde: "Üveymur ümmetinin hâkimidir, ve Üveymur ne güzel ata binicidir" şekilleriyle övülmüştür. İbn-i Cezeri onun için "Hikmet sahibi bilginlerdendir, demiştir. Kur'an-ı Kerimi hafızasında doğru olarak toplayanlardandır. Hadisciler kendisinden 179 hadis rivayet etmişlerdir. Hicretin 652’nci yılında Şam'da vefat etmiştir.
YARIN: İvriz kaynak suyu ve İvriz Kaya Anıtı.