- Akşehir kültürünün izlerini taşıyan Nasreddin Hoca Etnoğrafya Müzesi’nde, Şeyh Eyyüp adlı bir Allah Dostu’nun sandukasındaki “Varacağınız yer temiz ola” yazısı; Tarihe Yolculuğumuzda bize “garip bir yolcu” olduğumuz hatırlatıldı.
Selçuk Mahallesi, Ulu Camii Caddesinde bulunan Nasreddin Hoca Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesi, Akşehir sorgu hâkimi Rüştü Bey’in I. Cihan Harbi başlarında bodrum ve zemin kat üzerine iki katlı, ahşap taşıyıcılı, kerpiç ve taş malzemeli ikiz ev olarak yapımına başlanan Rüştü Bey Konağı’nın 1989 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kamulaştırılarak 1992 yılında onarılmak suretiyle ziyarete açıldı.
Giriş katında toplam altı oda olup idarî birimlerle birlikte Etnoğrafik ve Arkeolojik Eser Deposu vardır. İkinci kat Arkeolojik eserlerin sergilendiği bölümdür. Kronolojik olarak dönemlere ayrılan odalarda değişik eserler teşhir edilmektedir. Üçüncü kat Etnoğrafik eserlerin sergilendiği bölümdür. Bir tarafta Nasreddin Hoca’nın fıkrasının, Sıra yarenlerinin canlandırıldığı oda ile Akşehir’e ait gelin odasının sergilendiği odalar mevcuttur.
Bu müzenin mutlaka gezilmesi, en dikkat çeken ve görülmesi gereken tarihi eserleri ise orta salonda bulunmaktadır. XIII. asra ait ahşap işçiliğinin en nadide eseri olan Seyyid Mahmud Hayrânî Türbe kapısı ile Şeyh Eyüb Türbesi’ne ait sanduka bir sanat şaheseridir.
Yağlı Dede Sandukası
Ceviz ağacından yapılmış olan ve kaide ile kapak olmak üzere iki kısımdan oluşan sandukada, kısa ve uzun kenarlarındaki sülüs yazı tekniğiyle yazılmış kitabeler göze çarpar. Sandukanın kaidesini oluşturan kısımda; iki sıra satırda “Yargılanmış ve acınmış olarak göçen merhum ve mağfur Şeyh Eyyüb’ün varacağı yer temiz ola” yazılıdır. Ayak ucundaki kitabede ise; “Hicri 756 senesinin aylarında” ibaresi yazılıdır. Demek oluyor ki Şeyh Eyyüp, Hamitoğulları Beyliği döneminde 1358 Eylül ayında ebedi âleme göçmüş. Yağ sattığından dolayı halk arasında “Yağlı Dede” olarak bilinen Şeyh Eyyüb, keramet sahibi bir Allah Dostu. İbrahim Hakkı Konyalı’ya göre; 13. yüzyılın son çeyreğinde doğan Şeyh Eyyüb’ün babasının adı Hasan Çelebi, dedesininki ise Eyyüb’tür.
Kaidenin sol tarafında ise, insanı tefekküre daldıran Âl-i İmrân Suresinin 18. ve 19. âyetleri dikkati çekiyor. Sandukanın sağ yüzünde ise; “Dünyada tıpkı bir garip hatta bir yolcu gibi ol/davran!” hadisi yazılıdır. Tarihe yaptığımız bu yolculukta bu hadis bize, bu dünyada garip bir yolcu olduğumuzu hatırlatması bakımından bize bir ikaz işareti olarak kabul edilebilir. Bolu’ya yaptığımız yolculukta bunun (yolcu) üzerinde fazlaca duracağım. Şimdilik şu güzel dua bize yeter: “Yüce Rabbimiz, yolumuzu sırat-ı müstakim, yolculuğumuzu âsân ve yurdumuzu dünyada dâru’l-İslam, ukbâda dâru’s-selâm eyleye...”
Kabağın sağ alt tarafına işlenen yazı ise harika:
“Müminler ölmezler. Bir başka dünyadan bir başka âleme göç ederler.”
Seyyid Mahmud Hayrânî Türbe kapısı hakkında ise, Seyyid Hayranî’yi anlatırken bilgi vereceğim.
Taş Medrese
Altınkalem Mahallesi, Eski Afyon Caddesi üzerinde bulunan Taş Medrese, mescid, türbe, hankâh, imaret ve çeşmeden meydana gelen bir külliyedir. Günümüze yalnızca mescit, medrese ve türbe gelebilmiştir. Bugün Akşehir Arkeoloji Müzesi olarak kullanılan Taş Medrese’ye halk arasında “Halkalı Medrese” adı verilmiştir.
Giriş kapısı üzerindeki üç satırlık kitabesine göre; medrese, Türkiye Selçuklu Sultanı II. Keykubat dönemi başvezirlerinden Emirdad Sahipata Hüseyin oğlu Fahreddin Ali tarafından 1250 yılında yaptırılmıştır. Hankâh ile imaret, medrese ve mescitten on bir yıl sonra yapıldığını da ayrıca not düşüyoruz. Taş Medrese ve diğer yapılar, yapıldığı XIII. yüzyıldan sonra birçok onarım geçirmişse de bu onarımları belirten bir kitabeye rastlanmamıştır. Son olarak 1941–1944, 1965–1966 yılları ile yakın zamanda onarılmış ve Arkeoloji Müzesi olarak düzenlenmiştir.
YARIN: Seyyid Mahmud Hayrânî ve Türbesi.