Yer fıstığına "kadın eli"

Üretimi, işlemesi ve pazarlamasının tamamına yakını Çukurova yöresinde yapılan yer fıstığı, kadın istihdamında önemli rol oynuyor.

Yılda ortalama 150 bin ton yer fıstığı üretiminin yapıldığı Osmaniye'de yer fıstığı yöre ekonomisi için büyük önem taşıyor. 100 dönümlük tarlada ortalama 400 kilogram ürün alınan yer fıstığı hasadı eylül - kasım ayları arasında gerçekleşiyor. Gelişen teknolojiyle hasat işlemi yerini makinelere bıraksa da işleme kısmında hala işçilik, özellikle kadın işçiliği önemini koruyor.

Topraktan sökülen yer fıstığı, kuruma gibi işlemlerin ardından 6 gün sonra getirildiği işleme fabrikalarında kendisini bir nevi "kadınların eline" bırakıyor. Getirilen kabuklu fıstık, kadınlar tarafından çürüklerinden ayrılarak kırma makinelerine aktarılıyor. Kabukları kırıldıktan sonra iç ve kabukları ayrılan fıstık içi, çeşitli boyutlarda eleklerden geçirilerek istenen boyuttakiler ayrılıyor.

Makine tarafından yapılan bu işlemin ardından fıstıklar tüketiciye ulaşmadan önce son kez kadınların kontrolünden geçiyor. Tesislerde bantlar üzerinde geçen iç fıstıkları inceleyen kadınlar, makinelerin yanlışlıkla kırdığı iç fıstıkları veya bozuk, çürük ürünleri ayırıyor.

Makinelerin yapamadığı sabır, özen ve dikkat isteyen bu işlemin yapılmasında tesis sahipleri özellikle kadın işçileri tercih ediyor. Tesislerdeki işçilerin yüzde 90'ını kadınların oluşturduğu sektörde yaklaşık 10 bin kadın para kazanıyor, aile bütçesine katkıda bulunuyor. Günde ortalama 300 kilogram iç fıstığı ayıklayan kadınlar 25 - 30 lira arasında yevmiye alıyor.

Yer Fıstığı Üreticileri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Enes Başpınar, işlemesi ve pazarlamasının yüzde 90'ına yakınının yapıldığı Osmaniye'de yer fıstığı fabrikalarının yılın 12 ayı çalıştığını, bu sektörün önemli bir istihdam kaynağı olduğunu söyledi.

Yer fıstığı fabrikalarında çoğunlukla kadınların çalıştığını belirten Başpınar, "Yer fıstığı işçiliği dikkat ve sabır gerektirdiği için genellikle kadın işçileri tercih ediyoruz. Kırma ve kabuklarından ayrılıp tasnif işlerini makineler yapsa da elde edilen içlerin gözlenmesi, bozuk veya hasarlı olanların ayıklanması için özen gerekiyor. Bu işlem tek tek elle yapılıyor. Bu nedenle çok sayıda işçiye, özellikle kadın işçiye ihtiyaç duyuyoruz" dedi.

Kentte 8 yıldır yer fıstığı işçiliği yapan 45 yaşındaki Hayriye Yalçın da fabrika şartlarının tarla şartlarına göre avantajlı olduğunu söyledi.

Yer fıstığının işlenmesindeki her aşamada bulunduğunu belirten Yalçın, "Yer fıstığı işinde dışarıda erkekler, içeride kadınlar çalışır. Fabrikaya gelen yer fıstığının kurutulması, taşınması, ayıklanması gibi işleri genellikle kadınlar yapıyor. Bir işçinin elinden günde ortalama 300 kilogram yer fıstığı geçiyor. İşimizin zor olsa da ailemizin geçimine katkı sağlamak için çalışmaya mecburuz" diye konuştu.