TARİHE YOLCULUK (305)

İslam dinini Japon parlamentosunda resmi din olarak tanıtan âlim Abdürreşid İbrahim, Japon ders kitaplarında İslamiyet ve Türkler hakkında yer alan bölümlerin bütün ders kitapları taranarak yeniden aslına uygun olarak yazdırmıştır.

Bir toplumun temel gelişmişlik göstergelerinden bir tanesi ilimde ulaştığı seviye ile yetiştirdiği âlimlerinin çokluğudur. Biz, “toplumda saygın bir yeri olan, ilminin verdiği bir tevazu içerisinde insanlara hep hayrı söyleyen ve onları hayra yönlendiren” kişiye “âlim” diyoruz. Âlimler başta olmak üzere kültür ve hars yönünden zengin kişiye de münevver, yâni aydın insan diyoruz.

XX. yüzyılın en büyük âlimlerinden biri olan Abdürreşid İbrahim Efendi, Japonya’ya İslâmiyet’i ulaştıran ve hayatı mücadeleyle geçen örnek bir şahsiyettir. Çıkardığı gazete ve dergilerle Rusya Müslümanlarının yanında olup onları aydınlatmaya çalışan âlim Abdürreşid İbrahim Efendi, Müslümanların dertlerine deva olabilmek için Sibirya’dan başladığı yolculuğuna Japonya’ya kadar devam eder. Dünyayı gezen Abdürreşid İbrahim, her fırsatta ve şartta Müslümanların durumunu anlatmış, içinde bulundukları sıkıntıları ve yaşadıkları baskıları tüm dünyaya haykırmıştır. Rusya Müslümanlarının olduğu kadar dünyadaki bütün Müslümanların yaşadıkları sorunların temelinde eğitim eksikliği olduğunu düşündüğünden yazılarında ısrarla “eğitimde ıslahatı” dile getirdiği görülür.

Aslen Buharalı Özbek bir ailenin evladı olan Abdürreşid İbrahim, 23 Nisan 1857 tarihinde Rusya’nın batı Sibirya bölgesinde bulunan Tobolsk vilayetinin Tara kasabasında doğmuştur.

“Önümde bir giden arkamda bir iten yok idi, yalnız himmet kemerini bele bağlayarak tevekkül asâsını ele aldım. Yalnız ila-yı kelimetullah halis niyetiyle Allah ipine sarılma fikrini tervic ve takviye mukaddes emeli uğruna çoluk çocuğumu ve mini mini ciğerparelerim olan masumlarımı Allah’a emanet ederek yola çıktım” diyen Abdürreşid İbrahim Efendi, gittiği her yerde insanları bilinçlendirmek suretiyle halkın birlik ve bütünlüğüne çalışmış, özellikle Rusya’daki Müslümanlarının kenetlenmesinde büyük katkısı olmuştur. Abdürreşid Efendi, Japon seyahatindeki asıl amacını şu cümlelerle açıklar: “Ben Rusyalı bir Tatarım. Dinim İslâmiyet’tir. Vaktiyle basın dünyasında da bulundum. Bizim Tatarların mağdur bir millet olduğunu tarife hacet görmüyorum. Hastanın arayacağı bir şey varsa devadır. Hastalığı gizlemek, ölümü seçmek demektir. İşte benim de bu kadar uzun ve meşakkatli bir yolculuğu kabul etmekteki maksadım budur.”

Yâni Japonları ve Japonya’yı her yönüyle ele alarak onların biliminden ve kültüründen bir kurtuluş umudu aramaya koyulan Abdürreşid İbrahim Efendi, gittiği yörelerde kendisine

hayranlık duyan onlarca insan olduğu da bilinmektedir. Özellikle kelime ve kavramlarla hayat verdiği fikirleri, Türklüğe ve İslamiyet’e büyük sempati duyulmasını sağlamıştır.

“Abdürreşid İbrahim’in İslam dini için Japonya’da yaptığı en büyük başarı, İslam dinini Japon parlamentosunda resmi din olarak tanıtmasıdır. Abdürreşid İbrahim’in Japonya’da başardığı ikinci önemli iş ise, Türkiye sefiri Ahmet Hulusi Bey’in de yardımlarıyla, Japon ders kitaplarında İslamiyet ve Türkler hakkında yer alan bölümlerin bütün ders kitapları taranarak yeniden aslına uygun olarak yazdırılmasıdır. Abdürreşid İbrahim, Türk tarihi ile ilgili bölümleri Tarih-i Cevdet’ten istifade ederek düzelttirmiştir.”

Onun İslâm Birliği fikri, “bütün Müslüman dünyasının birleşmesinden ziyade, Müslüman ülkelerin işbirliği yapması ve zor günlerinde birbirlerine yardımcı olmaları, Batı mezalimine karşı ortak hareket etmeleri gerektiği” şeklinde özetlenebilir.  Abdürreşit İbrahim, Balkan Savaşı’nda da Türk milletine büyük katkılar sunmuştur. Sadece Anadolu’da değil dünyanın gezip dolaştığı diğer bölgelerinde de Türklerin tanınmasına ve Türklere karşı olumlu bir tutum geliştirilmesine yardımcı olan ve Hindistan, Afganistan, Japonya, Malezya, Çin ile daha pek çok ülkede onun temasları neticesinde Balkan Savaşları için yardım sandıkları açıldığı da bilinmektedir.

Ben, Abdürreşid İbrahim Efendi’yi “1907-1910 yılları arasında Türkistan, Sibirya, Moğolistan, Çin, Mançurya, Japonya, Kore, Singapur, Endonezya, Hint Adaları, Hicaz ve İstanbul’da son bulan seyahatlerindeki müşahede ve düşüncelerinin anlatıldığı seyahat notlarının yer aldığı “Âlem-i İslâm” adlı kitabıyla tanıdım. İyi bir Mücahid ve Akıncı ile Ülkücü olmak isteyen gençlere, âlem-i İslâm’ı okumalarını tavsiye ederim.

PAZARTESİ: Japonya’da İslamiyet’in yayılışı ve Japonların İslâm’a bakışı…