Nasuhbey Camii ve Dâr’ül-Huffazı

• Uzun seneler Konya Belediyesi’nin “Gaz Deposu” olarak kullanılan Nasuhbey Camii, 1967’de gazete ve dergilerin tanzim edildiği “İl Halk Kitaplığı” olarak da kullanılmış…

Konya’da Meram İlçesi, Abdülaziz Mahallesi’nde ve Abdülmümin Mescidi’nin doğusundadır.

“Karamanoğlu İbrahim Bey II. döneminde Kadıoğlu Nasuh Bey tarafından yaptırılmıştır. Kare plan üzerine taşlardan yapılıdır. Üzeri sekiz köşeli bir tanbura oturan yüksekçe bir kubbe ile kapatılmıştır (Konya İl Yıllığı 1967, s. 155).”

Konyalı, “Uzun yıllar burası belediyenin Gaz Deposu olarak kullanıldığı için halk arasında (Gazhane) şeklinde şöhret bulmuştur” diyor. 1967 tarihli Konya İl Yıllığı’nda ise, mescidin o senelerde gazete ve dergilerin tanzim edildiği “İl Halk Kitaplığı” olarak kullanıldığı belirtiliyor.

Mescid, düzgün kesme taşla dört köşeli bir plan üzerine yapılan bir mimarî eserdir. Bir çok tadilatlar, onarımlar ve tahribatlara rağmen günümüze kadar gelebilmiştir. Hafızlar okulu ve medreseden ise birşey kalmamıştır.

Eskiden kapısının tak halinde olduğu ve önünde üç kubbeli bir revakın bulunduğu fakat yıkıldığı resimlerden anlaşılırken, gördüğü çeşitli tadilat ve onarımlardan sonra Nasuhbey Camii’nin üç kubbeli revaklarının aslına uygun olarak sonradan yapılmıştır. Gaminin giriş kapısı da buradan sağlanmaktadır. Kapısının üzerinde bulunan kitabesi, istalaktitleri ve çinileri günümüze ulaşamamıştır. Güney tarafına altta iki büyük, üstte iki küçük ve ortalarında bir yuvarlak penceresi, doğuya ve kuzeye altta ikişer ve üstte birer büyük penceresi vardır.

Yapıyı tek kubbe örter. Eski resimlerde mescidin kıble tarafındaki sağlı sollu iki pencereden birinin kapı olarak kullanılmasına rağmen bugün pencere vazifesi görmektedir.

Konyalı, yapının kendi vakfiyesinin elde edilemediğinden bahisle Konya Vakıflar Müdürlüğü’nde bulunan 4 numaralı defterin 493’üncü sahifesinde bulunan ve Konya kadısı Eş-şeyh Hasan Nesip İbn-i Muhammed-il vasıl tarafından tasdik edilen 918 yılı Recebinin başlarında tanzim edilen Türkçe bir vakfiyesinin olduğunu belirtmekte. Konyalı, buradan hareketle vakfın, Nasuh Bey’in oğlu Pir Ahmed Bey olduğunu ve mescid ile darülhuffazı yaptıranın da; Osmanlı Sultanlarından II. Bayezid’in hanımı Hüsni Şah Hatun için Pir Ahmed Bey’in babası Kadıoğlu Nasuh Bey tarafından Konya’da yaptırdığını belirtmektedir. Bunun yanısıra hafızlar okuluna gelir getirmesi açısından bedestenin yanında bulunan Nasuhbey Hamamı’nden elde edilen gelirlerin bir kısmının, Nasuh Bey’in diğer oğlu Mustafa Bey tarafından “dedesinin konya’daki muallimhanesinde Perşembe ve Pazartesi günleri Kur’an okutulmak üzeri vakfettiğinin vasiyet ettiğini de öğreniyoruz. Bu vakfiyenin hicri 1169, miladî 1775 yılında Haremeyn-i Şerifeyn Muhasebe defterine kayıt edildiğini de Konyalı, kaydediyor. Nasuh Bey’in aile şeceresini de veren Konyalı, “Şikâri’ye göre Nasuh bey; İbrahim bey’in kızının oğludur Babası Cambaz şöhretini taşıyan bir defterdardır” demektedir.

Arabacı da, Nasuh Bey Dârü’l-Huffazı’nın “İçil Sancağı Beyi Nasuh bey tarafından yaptırılmış bir eser olduğunu ve 715 H./1315 M. tarihli vakfiyesi olduğunu belirterek “Eser aslında mescid, dârü’l-huffaz, muallimhâne ve zaviyenin de içinde bulunduğu manzumedir. Ayrıca medrese binası olmadığı halde 1794’de müderris atanmıştır. Buna göre XVIII. Yüzyılda medrese olarak kullanılmıştır.” diyor.

Nasuhbey Camisi, Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından 2016’nın Haziran ayının sonlarına doğru onarıma alınarak ibadete kapatılmıştır.

------------

Kaynakça:

Konya İl Yıllığı 1967, Konya Turzm derneği, VI. Kültür Bölümü, s. 155.

İbrahim Hakkı Konyalı, Konya Tarihi, 1997, s. 465-466-467-469

Caner Arabacı, Konya Medreseleri, 1998, s. 133.