• Karamanoğulları’ndan Turgut Bey’in torunu ve Emîr Şah Bey’in oğlu Pîr Hüseyin Bey, Konya ve ilçelerinde pek çok eser yaptırmıştır. Bunlardan birisi de 1408 yılında yaptırılan Sarayönü’ndeki Pîr Hüseyin Bey Câmiî’dir.

Konya’nın Sarayönü İlçesi, Yukarı Mahalle Pir Hüseyin Bey Caddesi’nde yer alan ve “Büyük Camii” olarak da bilinen eser, Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup, Konya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 23.09.1992 tarihinde tescillenmiştir. 

Birçok onarım geçiren camii H.811 (M.1408)’de yaptırılmıştır. Yapının yapım tarihi ile ilgili M.Zeki Oral’ın “Turgutoğulları Eserleri – Vakfiyeleri” adlı makalesinde iki sıra beşer ahşap sütunun üç sahına ayırdığı harim, ahşap tavan, küçüklü büyüklü pencereleri, moloz taştan yapılmış beden duvarları, müezzin mahfili ve minberi H.1310 (M.1894) yılında Sarayönü zenginlerinden Hacı Abdullah Ağa’nın delaletiyle yaptırılan bölümler olduğundan bahsetmektedir. 1944 yılında da camiye minare eklenmiştir ki caminin bu tarihlerde de onarım

geçirdiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Oral, caminin ilk banisi olan Pir Hüseyin Bey zamanına ait olan

mihrabın çok güzel olduğunu belirtirken, caminin önünde duran eskiden yazlık bölüm mihrabı olan lahit kapağı kenarlarında Lafza-ı Celâl ve ayetlerle‚ “Onun tarihi 811’dir” cümlesinin yazılı olduğundan bahseder. Caminin H.811’de yaptırıldığını yazan bu tarihin önemli olduğunu ve camii kapısında önceden yazılı olan bir kitabenin olduğunu ve bu kitabede de Sarayönü şark köylerindeki mezraa öşürlerinin vakfedildiğini; merhum Silleli Said Beyin notlarından öğrenildiğini ve kitabenin bugün yerinde mevcut olmadığını belirterek caminin imam ve hatip beratlarından ilk banisinin de Pir Hüseyin Bey olduğundan bahsetmektedir. Bazı araştırmacılara göre ise camii M.1200 yılına tarihlendirilmektedir.

Pir Hüseyin Bey Camii

Pir Hüseyin Bey Camii, avlu duvarı ile çevrili olup kuzeybatısında sonra eklenen yapı ve batı cephesinin güneyinde şadırvanı ile bahçesinde eski yaz aylarında kullanılan mihrabı ve mimari parçalar bulunmaktadır. Avluya güney ve batısındaki kapılardan girilmektedir. Şadırvan dokuz sütun üzerine dilimli kubbe örtülerek kubbeyi çokgen uzun betonarme saçak çevrelemektedir. Sütunlar arası kemerli olup, sütun başlıkları sade tutulmuştur. Kaidesi çokgen formlu olan

şadırvan sonradan yapılmıştır.

Bir dönem yaz aylarında kullanılan, günümüzde avluda sergilenen taş mihrabın çok katlı silmeli derin nişi vardır. Nişin üzeri mukarnas kavsaralı olarak tasarlanmış olup, üst ve yan bordürlerde yazı kuşakları yer almaktadır. Bu yazı kuşaklarında; Lafza-i Celâl ve ayetlerle‚ “Onun tarihi 811’dir.” Kenarlarda ise‚ “Ay buraya nur saçmıştır dostlar burada sevinçle ibadet edecektir, düşmanlar görsün” yazılıdır.

Mihrabın yanlarında ise büyük kalın sütunlar yer almaktadır. Ayrıca bahçede sütun başlıkları ve devşirme mimari parçalar yer almaktadır.

Dönem dönem onarım geçiren yapının dış beden duvarları sıvanarak boyanmıştır. Güney ve batı cephesinde bordürleri kırmızı olarak belirginleştirip dikdörtgen formlu taşlar cepheyi hareketlendirmiştir. Batı cephesinde çift kanatlı bir giriş kapısı ile altta dikdörtgen formlu dört pencere ile üstte dikdörtgen formlu dört tepe penceresi yer almaktadır. Kuzeybatı köşede ise minaresi yükselmektedir.

Devam edecek.