Şeker son günlerin en çok konuşulan konularından biri, şeker ile ilgili sosyal medyada oldukça geniş ve çarpıcı yorumlar var. Önüne gelen, bilen bilmeyen şeker uzmanı durumunda. Bunların niyeti belli de uzun yıllardır tarımı yazanlardan bazıları da maalesef gerçek dışı yorumlarla şeker ve politikalar için ne dediklerini anlamakta zorlanıyorum. Konuya bazı verilerle girmek isterim.

Yaklaşık değerlere göre dünyada 170-180 milyon sakkaroz şekeri üretilir. Bunun sadece 40 milyon tonu şeker pancarından elde edilir. Dünyada kişi başına şeker tüketimi 20 kg kadardır.

Türkiye’de yılda 2.5 milyon ton, şeker pancarından elde edilir, kişi başı tüketim 30 kg kadardır.

Konuyu biraz açacak olursak, bir ailede ortalama 4 fert olarak düşünülürse, aile başı şeker tüketimi yıllık 120 kg kadar olmaktadır.

Başka bir deyişle şekerin kg’a 1 TL zam yapılırsa yılda kişi başına 30, aile başına 120 TL olarak yansır.

Farklı bir anlayış ile 5 paket sigara parasına denk düşer ki, şeker için bunca tartışmaya değer mi?

Ülkemde şeker pancarı üzerinden şekerin maliyet analizine bakalım:

1 ton şeker yaklaşık 7 ton pancardan alınır. % 16 ham şeker ihtiva eden 1 ton pancarın fiyatı 420 TL.

1 ton şeker hammadde maliyeti: 6.5 ton dan: 420X6.5: 2 730 TL/Ton (7 ton dan: 2 940 TL/Ton)

Diyelim ki, fireler, daralar, bozulma-pörsümeler ile şekerde hammadde maliyeti 3 000 TL/Ton olsun

Tüm işletmeciler personel de dahil şeker işletme maliyetini % 25 olarak alırlar. Buna göre şekerin işletme ton maliyeti: 3000X%25: 750 TL olursa; 1 ton şeker maliyeti kabaca 3 750 TL olur.

Bunun üzerine % 25 net kâr konursa (Ton başı 1000 TL olsun), şekerin tonu 4750 olması gerekir.

1 ton şekerin Türkşeker (devlet) fabrika çıkış fiyatı KDV de dahil: 5300 TL olarak görülmekte.

Bunun yanında melas, şlempe, küspe satışından da fabrikaların geliri vardır. Tüm bunları da ele alındığında, dürüst çalışan bir fabrika 1 ton şekerden az 1 300-1 500 TL kazanır. Bu da yeterdir.

Kristal şeker için bu maliyet hesapları devlet ve özel fabrikalar için de aynı, ancak özel fabrikalar maliyet düşüklüğünde bir adım daha önde olabilir. Zira özel fabrikalar kâr amaçlı çalışırlar.

İnternetten şöyle bir araştırdım şekerin kg’ı tonu 5.3 TL den, 10.0 TL ye kadar satılmakta.

Esas mesele bu. Bu kadar fark olmamalı. Ülkemde şeker sıkıntısı olacak bir durum yoktur.

Şeker pancarının geleceği için kaygılanan ve fabrikalarının zarar ettiğini ifade eden, bu zararı da büyük oranda özelleşmeye bağlayan bazı köşe yazarları için çok şey söylenir.

Şeker pancarı üretimi ile ilgili esas konu üretimin tamamen sulanarak yetiştirildiği bölgelerde su sıkıntısı olmasıdır. Sebebi, yetersiz yağış ve yıllardır fazla çekilen yeraltı suyunda ki azalmadır. Suyu derinden çekmek için yüksek enerji maliyeti ve yeterli suyun da olmaması üretimi etkileyecektir.

Şeker ihtiyacımız yıllardır yerli üretimden karşılanmakta, hatta son yıllarda fazlalık dahi vermektedir. Tüketici için şeker dağıtımında özel, devlet ve kooperatif fabrikalarının birbirini suçlamasına gerek de yok. Bu suçlamalar bir şekilde sona erdirilir ancak şeker pancarın geleceği için esas konu üretim için su temininin giderek zorlaştığı özellikle İç Anadolu bölgesine suyun nereden getirileceğidir. Öte yandan Ülkedeki tüm özel fabrikalar hammadde için büyük bir potansiyel olan İç Anadolu ve Geçit Bölgelerine saldırmaktadır. Bu da su kısıtı olan bölgelerde daha çok üretim anlamına gelmektedir.

Üretimin olmadığı yerde dağıtımı, hatta şeker fiyatını da tartışmanın ne anlamı var. Barut bitmekte ise savaş da sona ermek zorunda. Konuya siyasetten ziyade teknik olarak bakmak esastır.

Ağzımız, hayatımız, işimiz, ülkemizin idaresi ŞEKER TADINDA olsun, dileklerimle.