Okuma listemin kıymetlilerinden olan ‘Kişilik Gelişiminde Cezasız Eğitim’ adlı kitabın özünü, hassasiyetle çizilesi yerlerini ve dikkate değer olan kısımlarını sizinle paylaşmak istedim.

Adem Güneş’in kaleminden süzülüp, Timaş Yayınları’ndan çıkan kitap ebeveynlerin başucu kitabı olmalı diye düşünüyorum.

Bu bağlamda çocuk eğitiminde neden ceza olmamalı ve cezasız eğitim nasıl olur biçimindeki başlıkları sizlerle paylaşmak istiyorum.

-Çocuk Eğitiminde Neden Ceza Olmamalı?

1. Çocuk dünyaya geldiğinde boş değildir, duyguları ve hisleri vardır.

2. Bu hislerin içinde en önemlisi ‘sevk hisleri’ dir.

3. Sevk hisleri, çocuğun mizacına ait kişiliği yapılandıran hislerdir.

4. Duygularında özgür çocukların sevk hisleri o çocuğun gerçek kişiliğini oluşturur.

5. Baskı, zorlama, şiddet ve ceza içeren davranışlarla… Ya da sevecenlik yoluyla çocuğu edilgen hale getiren davranışlar sevk hislerinin doğal işleyişini bozar.

6. Doğal işlevi bozulan sevk hisleri çocuğu ‘kendi gibi’ olmak yerine, ‘beklendiği gibi, olmaya yönlendirir.

7. Buna ‘kendilik bozukluğu’ denir.

8. Kendilik bozukluğu taşıyan çocuklar ya ‘edilgen’ ya da ‘duyarsız’ olurlar.

9. Böylesi kişiler duygularını yönetmekte zorluk çeker, öfke ve gerginlik taşırlar.

10. Kendilik bozukluğu olan kişiler, (kendilerini onarmadıkça) eşleri ile bağlanamaz, çocukları ile kaliteli vakit geçiremezler.

-Cezasız Eğitim Nasıl Olur?

1. Çocuk Eğitimi, Ebeveynin Onarımıyla Başlar

Çocuğunu baskı kurmadan saygınca yetiştirmek isteyen ebeveynlerin ilk yapacağı şey, çocuk eğitimi kitapları okumak değil, kendini nasıl onaracağına odaklanmaktır.

2. Mesafe Koymak Yerine Bağlanmak

Geleneksel yöntemlerle çocuk eğiten kişiler, çocuğa mesafe koymayı, ona erken yaşta kendi ayakları üzerinde durmayı bir marifet zannederler.

3. Baskı Yerine Kararlılık

Birçok ebeveyn çocukları yanlış yola gitmesin diye onlar üzerinde baskı kurar, baskı da çare olmadığında çocuğu cezalandırır, şiddet uygular… Halbuki çocuğa baskı kurmak yerine, ondan istenen davranışlarda kararlı olmak, cezaya başvurmaya gerek bırakmayan bir yöntemdir.

4. Sabır Yerine Genişlik

Çocuk eğitiminde sabır, ‘pasif şiddettir’. Çocuğa diş sıkmak, ‘la havle’ çekip ortamdan uzaklaşmak… Yumruk sıkmak… Ses tonu gergin olduğu halde sevecen davranmaya çalışmak ‘pasif şiddet’ davranışlarıdır.

5. Yönetmek Yerine Eşlik Etmek

Kaygılı anne babalar çocukları yoldan çıkacak endişesiyle sürekli bir gerginlik ve hata kabul edememezlik içindedirler. Böylesi anne babalar, çocuklarını sürekli denetlemek ve yönetmek isterler. Böylece onların daha az hata yapacağına inanırlar. Halbuki başkalarının tecrübesiyle daha az hata yapanlar, bir gün gelip kendi başlarına kaldıklarında geçmiş hatalarının hepsini bir kez daha ve sanki hiç tecrübeleri yokmuş gibi yeniden yapmaya başlayacaklardır.

6. Mükemmeliyetçilik Yerine Doğallık

Birçok anne baba çocuklarını erkenden eğitmek üzere mükemmeliyetçi bir tavır içinde olduklarını fark etmezler bile… Çocukların yanlış yapmasına izin vermemek, eğitimde başarısızlığa tahammül edememek, kardeş tartışmalarının yaşanmasına tepkisellik, saygısızlığa gerginlik, düzensizliğe kırgınlık mükemmeliyetçi anne babaların belirgin özellikleridir.

7. El Âlem Yerine Kendilik

Çocukların en çok zarara uğradığı durumların başında, anne babaların çocuklarını el âlem için yetiştirmeye çalışmaları gelir. ‘Seni böyle gören olursa ne der… Konu komşuya rezil oluruz… Anne babası hiç terbiye edememiş derler…’ İç sesleri sürekli başkalarının ne söylediğini fısıldayan anne babalar çocuklarının canlarını yakmaya, onlarla gerginlik yaşamaya, çocuğu terbiye etmek için baslı kurup öfke dolu konuşmalar yapmaya adaydırlar.

8. Öğrenme Yerine Edinme

Eskiler ‘Çocuklar kâl ile değil, hâl ile eğitilir’ derlerdi. Yani, çocuk sözle değil, ebeveynlerinin örnek davranışlarıyla kendini geliştirir…

Bu, pedagojinin temel ilkelerindendir. Çocuklara ne kadar az söz söylenir, ne kadar az yönlendirme yapılır, bunun yerine ne kadar örnek davranışlar sergilenirse çocuk o denli doğru davranışları edinir.

9. İkaz Etmek Yerine Görmezden Gelmek

Birçok ebeveyn çocuklarının en küçük hatalarını bile görmeyi, gördüğü hatayı çocuğa göstermeyi marifet zanneder. Halbuki çocuğa hatası ne kadar çok gösterilirse çocuk o kadar arsız, yüzsüz ve utanmaz olur.

10. Olgunlaştırmak Yerine Çocuklaşmak

Bazı ebeveynler çocukları olgunlaştıkça, daha az hata yapar hale geldikçe mutlu olurlar. Halbuki çocukluk çağı olgunluk çağı değildir. Çocuk çocuklaştıkça, deli dolu oldukça ve ebeveyni de onun bu haline eşlik ettikçe duygularında özgür olur.