İçinde bulunduğumuz en ufak bir durumda öfkelenmek, çileden çıkmak; belirsiz bir akşamüstü yağan yağmuru, önceden kestiremediğimiz ve o an dışarıda olduğumuz için haddimizi aşıp doğaya kızmak... Uzak Doğu öğretilerinde bütünlükle ilgili bir hikaye vardır:

Bir terbiyeci maymunlara günlük olarak aldıkları kestanelerden, sabahları üçer akşamları ise dörder tane yeme hakları olduğunu söyler. Maymunlar duruma çok sinirlenir ve terbiyecinin yeni bir karar vermesi gerekir. O halde şöyle der terbiyeci: “Sabah dört ve akşam üç tane alacaksınız.” Maymunlar sevinir ve anlaşma sağlanır.

Maymunlar hikayede sıradan insanı temsil ediyor ve terbiyeci de Batı öğretilerine göre Üst İnsan, Doğu öğretilerine göre İnsan-ı Kamil, Uzak Doğu öğretilerine göre de Erdemli İnsan ya da Tao İnsanı. Sabah üç ve akşam dört kavramları insanın sabırsızlığını ve zıtlıkları görememesini öğretiyor bize. Pastanın kremasını tüketip sonra pastanın kendisini beğenmemek yani. Çünkü krema onu güzel gösteriyor ve beklenti yükseliyor.

Sabah üç ve akşam dört tane… Bu nokta da hazzı geciktirmek, sabırlı olmak ve sabahta gizli olan akşamı görebilmek. Aynı şekilde akşamdaki sabahı da.

Bölünmüşlük ve parçalar. Bütünü görememek, yok olmak. Maymunlar toplamı göremedi ve belki biz de göremiyoruz. Bir tercih yapmamız gerekirken kaybedeceklerimize odaklanıyoruz. İnsan zihni olumsuza odaklanmaya meyilli. Ama bunu yaparken de kaçırdığımız noktalar var. Geçmiş odaklı yaşamak ve gelecekten kaygılanmak… Aslında toplam aynı, şimdi şu anda varsın ve önemli olan şu anda burada olman. Yaşamlarımız gereği seçim yapmamız gerekiyor elbette. Ancak bu seçimleri yaparken de sabah odaklı olup akşamı kaçırmamak gerek. Sonunda haz varsa çile çekilir. Sevdiğine kavuşmayı bekleyenler hep bir cefa içinde değil midir bildiğimiz hikayelerde.

Yedi büyük günah (açlık, oburluk, tembellik, kibir, öfke, şehvet, kıskançlık) tek bir bütüne götürür bizi; hepsini kabul ve idare etmek. Yedi farklı kıtadan, yedi farklı zamandan onlarca bilge bambaşka fikirler atmış ortaya. Hepsi insan için; yaşamını anlamlandırmak ve onurlandırmak.